Anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerde ihale süresinin önemi

Ali Polat

2002 yılında kabul edilen ve 1 Ocak 2003 yılında yürürlüğe giren Kamu İhale Kanunu, Avrupa Birliği müktesebatı çerçevesinde o zaman yürürlükte olan AB direktiflerine uygun olarak hazırlanmıştır. AB klasik kamu alımları ile ilgili direktifler 2004/18/EC ve daha sonra 26 Şubat 2014 tarihinde 2014/24/EU olarak revize olmuştur.

Kamu İhale Kanununun 13’üncü maddesinde ihale ilan süreleri belirlenmiştir. Buna göre yaklaşık maliyeti eşik değerin altın ve üzerinde olmak üzere ve de kamu alım çeşidine göre mal ve hizmet alımı ile yapım işi olmak üzere farklı ilan süreleri belirlenmiştir.

KİK’in 8’inci maddesinde yer alan eşik değer, ihale ilan süreleri ve kuralları ile ihalelere sadece yerli isteklilerin katılmasına veya yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanmasına ilişkin hükümlerin uygulanmasında kullanılmakta olan parasal limittir. Kanunun 67’inci maddesi uyarınca da her yıl Kamu İhale Kurumunca güncellenmektedir.

Kanunun 8’inci maddesinde mal ve hizmet alımlarındaki eşik değer, genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler için ayrı (mad. 8.a), kanun kapsamındaki diğer idareler için ayrı (mad. 8.b) belirlenmişken yapım işleri için tek eşik değer belirlenmiştir (mad. 8.c).

KİK’in 13.a maddesine göre yaklaşık maliyeti, eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihaleler için ilan süreleri;

“a)Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihalelerden;  

1) Açık ihale usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az kırk gün önce,  

2) Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak olanların ön yeterlik ilânları, son başvuru tarihinden en az ondört gün önce,

3) Pazarlık usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az yirmibeş gün önce,

Kamu İhale Bülteninde en az bir defa yayımlanmak suretiyle yapılır.

Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden en az kırk gün önce davet mektubu gönderilmesi zorunludur.

Şeklinde belirtilmiştir. Burada dikkat edilirse kamu alımındaki mal, hizmet ve yapım işi ayrımı yapılmamıştır. Buna karşılık 13.b maddesinde mal ve hizmet alımları ile yapım işi alımları için farklı parasal değerler kullanılarak ilan süreleri belirlenmiştir.

Kamu İhale Kurumunca 2015 yılı için yapım işleri eşik değeri 33.870.025_TL olarak, 13.b maddesindeki parasal değerlerde 201.563_TL ve 1.679.772_TL olarak belirlenmiştir. Bu parasal değerleri kanunun 13.b maddesine yerleştirdiğimizde yapım işlerinde ihale süreleri;

“b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;

1) Yaklaşık maliyeti 201.563_TL’ye kadar olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yedi gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde,

2) Yaklaşık maliyeti 201.563_TL ile 1.679.772_TL arasında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondört gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,

3) Yaklaşık maliyeti 1.679.772_TL’nin üzerinde ve eşik değerin (33.870.025_TL)  altında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,

En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.”

Şeklinde belirlenmiştir.

Ayrıca belli istekliler arasındaki ihale usulü ile ilgili olarak;

“Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilânlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce (b) bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet mektubu gönderilmesi zorunludur”

Hükmü uyarınca ön yeterlilik sonucu davet mektubu için 13.b maddesinde belirtilen sürelerin verilmesi gerekmektedir.

13’üncü maddenin ilk paragrafında yer alan;

“Bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanımak suretiyle”

Hükmüne göre idarelerin ilan sürelerini, maddede belirtilen sürelerin üzerinde tutma yetkisi bulunmaktadır. Ancak yaygın uygulama kanunla belirlenen azami sürelerin uygulanması yönündedir. Bunun gerekçesinin, en kısa sürede ihalenin sonuçlanarak işe başlanması olduğu kanaatindeyiz.

İhale sürelerinin değerlendirmesini yapmak için yapım işleri ile ilgili gerek ihale gerekse sözleşme sayı ve bedelleri dikkate alınmasında yarar bulunmaktadır. Kamu İhale Kurumu tarafından yayınlanan 2015 yılı Kamu Alımları İzleme Raporuna yapım işleri ile ilgili verilere göre;

a- Eşik değerin altındaki ve üstündeki ihalelerin dağılımı:

	İhale sayısı (Adet)	Oran	İhale bedeli (1000 TL)	Oran
Eşik değerin altında	19.342	% 98,10	25.865.065	% 48,07
Eşik değerin üzerinde	374	% 1,90	27.942.920	% 51,93
Toplam	19.716	% 100	53.807.985	% 100

Tablo - A

Yol, köprü, baraj gibi bina dışı işlerin çok büyük kısmının yaklaşık maliyetinin eşik değerin üzerinde olacağı aşikardır. Eşik değerin üzerinde olabilecek bina işleri büyük hastane, idari bina, bilgi işlem merkezi gibi gerek alansal gerekse teknolojik olarak daha donanımlı işler olmaktadır.

 

b- Sözleşme türüne göre dağılım:

Sözleşme türü	Sözleşme sayısı (Adet)	Oran	Sözleşme bedeli (1000 TL)	Oran
Anahtar teslim götürü bedel	10.607	% 53.50	16.902.700	% 31.41
Birim fiyat	9.106	% 45.93	35.197.369	% 65.41
Karma	113	% 0.57	1.707.937	% 3.17
Toplam	19.826	% 100	53.808.006	% 100

Tablo - B

Tablo-B’yi, Tablo-A ve KİK mad. 62.c ile birlikte değerlendirdiğimizde yapım işleri ile ilgili olarak yapılan ihalelerin %53,50’sinin anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işler olmasına karşılık, yaklaşık maliyet bedelleri açısından anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işler, toplam yaklaşık maliyet/sözleşme bedelinin ancak üçte birine denk geldiği analiz edilmektedir.

Kısaca anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işlerin bedeli, yapı işlerinin toplam bedelinin ancak üçte birini oluşturmaktayken buna karşılık anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işlerin ihale sayısı, toplam ihale sayısının yarısıdır. Tablo-A ile değerlendirdiğimizde anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işlere ait ihale sayısının toplam ihale sayısının %54,39’una (10.607/19.342) tekabül ettiğini söyleyebiliriz.

c- Sözleşmelerin tamamlanma yılına göre dağılım:

	2015 Yılında Tamamlanacak İşler	2016 Yılında Tamamlanacak İşler	2017 Yılında ve Sonrasında Tamamlanacak İşler	Toplam
Sözleşme sayısı (Adet)	15.518	4.590	1.077	21.185
Oran	% 73,25	% 21,67	% 5,08	%100
Sözleşme bedeli (1000 TL)	9.314.376	16.377.037	28.559.477	54.250.890
Oran	% 17,17	% 30,19	% 52,64	%100

Tablo - C

Tabloya göre yıllara sari olmayan yapım işi sözleşmelerin/ihalelerinin sayısı, toplam sözleşme/ihale sayısının dörtte üçüne denk gelirken bunların bedeli, toplam ihale bedelin beşte birine bile denk gelmemektedir. Yine tabloya göre iki yıldan uzun sürecek yapım işlerinin oranı %5’e denk gelmesine karşılık bunların bedeli, toplam bedelin %80’ne denk gelmektedir.

d- İhale usulüne göre kamu alım miktarı ve tutarı

İhale usulü	Alım sayısı (Adet)	Oran	Sözleşme bedeli (1000 TL)	Oran
Açık ihale	18.657	% 94,10	44.362.456	% 82,45
Belli istekliler	68	% 0,34	4.938.821	% 9,18
Pazarlık	1101	% 5,55	4.506.729	% 8,38
Toplam	19.826	% 100	53.808.006	% 100

Tablo - D

Tabloya göre eşik değerin altında veya üzerinde olsun, proje türü uygulama veya kesin proje ve de buna bağlı olarak sözleşme türü anahtar teslim veya birim fiyat teklif isteme usulü olsun idareler açık ihale usulünü tercih etmektedirler.

e- İhale usulüne göre sözleşme bedelinin yaklaşık maliyete oranları

İhale usulü	Yaklaşık maliyet bedeli (YM) (x1000)	Sözleşme bedeli (SB) (x1000)	SB/YM*100 (%)
Açık ihale	63.258.901	44.362.456	70
Belli istekliler	6.593.159	4.938.821	75
Pazarlık	5.002.520	4.506.729	90
Genel	74.854.580	53.808.006	72

Tablo - E

Tabloya göre açık ve belli istekliler arasındaki ihalelerde sözleşme bedeli ile yaklaşık maliyet arasında %25-30 gibi bir fark bulunmaktadır. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yüksek Fen Kurulunun 06.04.1955 tarih 60 sayılı kararına göre genel giderlerin % 15 (şantiye masrafı, sigorta, noter ve mukavele harcı, teminat mektubu masrafı gibi) ve yüklenici karının % 10 olacağı öngörülmektedir. Bu nedenledir ki Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca ve diğer idarelerce yayınlanan Birim Fiyat listelerindeki fiyatlar genel gider ve yüklenici karı olarak % 25 ilave edilmiş olarak yayınlanmaktadır. Sözleşme bedeli ile yaklaşık maliyet arasında, genel gider ve kar için resmi olarak öngörülen % 25’den fazla fark olması dikkat çekicidir.

Kanunun 62.c maddesi uyarınca yapım işlerinde uygulama projesi hazırlanması ve de uygulama projesi bulunan yapım işlerinin de anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Bina işleri hariç onarım, doğal afet, belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerek yapım işleri kesin proje ile birim fiyat teklif almak suretiyle ihale yapılabilir. Kanunun 20’nci maddesi uyarınca Bu durum dikkate alınarak üç tabloda yer alan verileri bir arada değerlendirdiğimizde;

a)      Yapım işlerinde ihalelerin neredeyse tamamında ihale ilan süresi 21 gün ve daha azdır.

b)      Yapım işlerinde kamu harcamalarının üçte biri anahtar teslim götürü bedel sözleşmelere ait işlerine aittir.

c)      Yapım işlerinde kamu harcamalarının üçte birinden daha azı (tahminen %20-25 aralığı) bina işidir.

d)     Anahtar teslim götürü bedel sözleşmelere ait işleri büyük oranda eşik değerin altındadır.

e)      Eşik değerin altındaki işlerin yarısından fazlası anahtar teslim götürü bedel sözleşmelere dayalıdır.

f)       Anahtar teslim götürü bedel sözleşmelere ait işlerin süresi genelde iki yıldan azdır.

g)      Yapım işleri ile ilgili ihalelerin beşte dördü açık ihale usulü ile yapılmaktadır.

h)      Açık ve belli istekliler arasındaki ihalelerde, sözleşme ile yaklaşık maliyet bedeli arasında % 20-25 fark bulunmakta olup bu oran, genel gider ve kar için resmi olarak öngörülen % 25’e neredeyse eşittir.

Sonuçlarına ulaşmaktayız.

Açık ihale usulüne göre yapılan ihalelerin üçte birinin anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı olduğunu ifade etmek kanaatimizce yanlış olmaz. Sözleşme türüne göre ihale süresi değişmediği durumu açısından baktığımızda sözleşme türlerine göre teklif hazırlama süresinin önemi ortaya çıkmaktadır.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 6’ncı maddesi (a) fıkrasına göre anahtar teslim götürü bedel sözleşme;

“(…) uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden”

Yapılan sözleşme olarak tanımlanmıştır.

Bu tanımlamayı uluslararası ifade etmek gerekirse: inşaat bedeli, sözleşmenin başında götürü olarak anahtar teslim biçiminde belirlenir. Bu durumda yüklenici, işi belirlenen bu bedelle yapmak zorunda olup ancak sözleşmede belirtilen durumlarda fiyat farkı düzenlemeleri ile bedel artırılabilecektir. Bu ilkenin istisnaları ise, olağanüstü sebeplerin ortaya çıkması ve iş değişikliği yapılmasıdır.

Görüleceği üzere yüklenici ile yapılan sözleşmede belirlenen bedelin normal koşullarda artırılması söz konusu değildir. Bu durum yüklenicinin, teklifini verirken işi iyi analiz yapmasının önemini ortaya çıkarmaktadır. Yüklenicinin teklifini hazırlarken analiz, tespit ve değerlendirmesini iyi ve doğru yapmamış olması işsahibini yani idareyi olumsuz etkilemeyecektir.

Kamu İhale Kurumu tarafından yayınlanan Standart Form - KİK015.2/Y nolu Anahtar Teslimi Götürü Bedel Teklif Mektubu standart dokümanın birinci maddesinde istekli;

1) Yukarıda ihale kayıt numarası ve adı yer alan ihaleye ilişkin ihale dokümanını oluşturan tüm belgeler tarafımızdan okunmuş, anlaşılmış ve kabul edilmiştir. Teklif fiyata dahil olduğu belirtilen tüm masraflar ve teklif geçerlilik süresi de dahil olmak üzere ihale dokümanında yer alan tüm düzenlemeleri dikkate alarak teklif verdiğimizi, dokümanda yer alan yükümlülükleri yerine getirmememiz durumunda uygulanacak yaptırımları kabul ettiğimizi beyan ediyoruz.

diyerek ihale dokümanını oluşturan uygulama projelerini (ve varsa hesap raporlarını), mahal listelerini ve teknik şartnameleri incelediğini, anladığını, bu dokümanlarda her hangi bir eksiklik, yanlışlık, hata vb bir durum olmadığını, idari şartname ve sözleşme tasarısındaki hükümler çerçevesinde;

4 )(Mülga madde: 07/06/2014-29023 R.G./34. md.)İhale konusu işin tamamını Katma Değer Vergisi hariç toplam ......... (teklif edilen toplam bedel, para birimi belirtilerek rakam ve yazı ile yazılacaktır) ................. anahtar teslimi götürü bedel üzerinden yapmayı kabul ve taahhüt ederiz.

yapmayı kabul ve taahhüt etmektedir.

Teklif mektubundaki bu kabul taahhüt anahtar teslim götürü bedel teklifin hazırlanması sürecinin önemini bize göstermektedir.

Anahtar teslimi götürü bedel tekliflerin hazırlanmasında ihale dokümanının unsurlarından olan uygulama projeleri (ile buna bağlı olan hesap raporları), mahal listeleri ve hesap raporları önemlidir. Bu dokümanlar teklifin hazırlanması için gerekli olan imalat cinslerinin ve özelliklerinin, imalat metrajlarının belirlenmesinde kullanılan asıl dokümanlardır. İmalat cins ve özelikleri ile metrajlarına bağlı olarak o imalatın, malzeme, montaj, nakliye vb. girdilerinin tespit edilmesi isteklinin teklifinin oluşturulmasında temel noktalardır.

KİK mad. 29’un ikinci paragrafına göre;

“Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir.”

İdarenin,  tespit edilen maddi veya teknik hatalar veya eksiklikler nedeniyle ihale dokümanında değişiklik yapma hakkı bulunmaktadır. Uygulama projeleri, mahal listesi ve teknik şartnamelerde ihale dokümanının bir parçası olduğuna göre bunlarda da tespit edilen hatalar ve eksiklikler nedeniyle değişiklik yapılması gerekmektedir. Maddede belirtildiği üzere bu hata ve eksiklikler sadece İdare tarafından tespit edilmiş olmayabilir. Aynı maddenin üçüncü paragrafında;

 “Ayrıca, istekliler tekliflerini hazırlarken ihale dokümanında açıklanmasına ihtiyaç duyulan hususlarla ilgili olarak son teklif verme gününden yirmi gün öncesine kadar yazılı olarak açıklama talep edebilir. Bu talebin idarece uygun görülmesi halinde yapılacak açıklama, bu tarihe kadar ihale dokümanı alan bütün isteklilere son teklif verme gününden on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ve açıklama talebinde bulunan istekli belirtilmeksizin yazılı olarak gönderilir.”

Teklif mektubunun birinci maddesi ile kanunun 29’uncu maddesindeki hükümleri bir arada değerlendirdiğimizde sözleşme imzalanmasından sonra yüklenicinin uygulama projesinde, mahal listesinde ve teknik şartnamede teknik hatalardan, eksikliklerden bahsetme hakkı bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Teklifi etkileyen bir başka unsur işin yapılacağı yer ile buraya ulaşım, çalışma şartları gibi etkenlerdir. Şehir içinde ana caddenin hemen yanında arsanın bütününe yerleşen bina yapmak ile arsanın bir bölümünün kullanıldığı, ana caddeden uzak bir yer de bina yapmak, şantiye kurma, malzeme depolama gibi maliyetleri etkileyeceği gibi, araç giriş çıkış ve çalışma saatlerinin esnekliğini ile işin yapım sürecini ve dolayısı ile yapım maliyetini etkileyen unsurlardır.

Tip İdari Şartname mad. 12.1’e göre, işin yapılacağı yeri ve çevresini gezmek, inceleme yapmak, teklifini hazırlamak ve taahhüde girmek için gerekli olabilecek tüm bilgileri temin etmek isteklinin sorumluluğundadır. Nitekim mad. 12.2’de

İstekli, işin yapılacağı yeri ve çevresini gezmekle; işyerinin şekline ve mahiyetine, iklim şartlarına, işin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli çalışmaların ve kullanılacak malzemelerin miktar ve türü ile işyerine ulaşım ve şantiye kurmak için gerekli hususlarda maliyet ve zaman bakımından bilgi edinmiş; teklifini etkileyebilecek riskler, olağanüstü durumlar ve benzeri diğer unsurlara ilişkin gerekli her türlü bilgiyi almış sayılır,

Hükmü bulunmaktadır. Bu nedenle yüklenici teklifinde, işin yapılacağı yerdeki durumu, koşulları, kullanılacak malzeme miktar ve türlerini ve diğer unsurları bilerek teklif verdiğini de kabul etmiş olmaktadır.

Bu nedenlerle anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işlerde ihale sürelerinin belirlenmesindeki önem bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerindeki açık ihalelerde kırk beş gün olan azami süre yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan işlerin ihalelerinde yaklaşık maliyet bedeline göre 21, 14 ve 7 gün olduğu göz önüne alınırsa durumun yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işler için ihale süresinin önemi anlaşılmaktadır.

Değerlendirmeyi reel olarak görmek için örnekleme yapmak gerekirse 22.500 m2 inşaat alanına sahip bir hastanenin yaklaşık maliyeti, 2015 yılı Yapı Yaklaşık Birim Fiyat listesinde ki verilere göre 5D sınıfı için belirlenen 1.500_TL/m2 maliyet üzerinden yapılan hesaplamaya göre 33.750.000_TL olmaktadır. Buna göre 22.500 m2 büyüklüğünde ki bir hastane inşaatı 2015 yılı eşik değerin altında yer almakta ve dolayısı ile açık ihale usulünce ihale süresi azami 21 gün olmaktadır.

Hastane, 23.000 m2, yani ilkine göre sadece 500 m2 büyük olması durumunda ise Yapı Yaklaşık Birim Fiyat listesi verileri ile yapılan hesaplamaya göre yaklaşık maliyeti 34.500.000_TL olmakta olup 2015 yılı eşik değerinin (33.870.025_TL) üzerinde yer aldığından açık ihale usulünce ihale süresi azami 45 gün olmaktadır.

Görüleceği üzere küçük bir alan artışı, yaklaşık maliyet artışına neden olmakla kalmayıp ihale süresini ve dolayısı ile isteklinin ihale dokümanlarını inceleme süresini iki katına çıkarmaktadır. 

22.500 m2 inşaat alanına sahip bir hastane inşaatına ait zemin, statik, mimari, mekanik ve elektrik projeleri ile bunlara ait teknik şartnamelerin incelenmesi, varsa teknik hata ve eksikliklerin tespit edilmesi, tespit edilen hata ve eksiklikler için İdareye başvurulması, imalat metrajlarının çıkartılması, malzeme, montaj, nakliye, işçilik ve diğer imalat unsurlarına ait fiyatların temin edilmesi, iş yerinin görülmesi ve imalat planının yapılması ile bütün bunların sonucunda teklifin hazırlanması, geçici teminatın temini için 21 günlük süre yeterli midir?

Sağlık Bakanlığı İnşaat ve Onarım Daire Başkanlığının Türkiye Sağlık Yapıları Asgari tasarım Standartları 2010 Yılı Kılavuzu mad. 3.6’ya göre 400 yataklı bir hastanenin proje hazırlık sürecinin en az 6 (altı) ay olması gerektiği belirtilmektedir. Ancak aynı maddede “Avrupa ülkeleri ve diğer ülkelerde sağlık alanındaki projelerin hazırlık dönemleri kabaca inşaat süresine eşit” olduğu belirtilmiştir.

Her ne kadar kılavuz burada çelişkili bir duruma düşmüş olsa da en azından kötüde olsa bir asgari bir süre belirtmesi yararlıdır.

Sağlık Bakanlığı veya TOKİ Başkanlığı tarafından ihaleye çıkartılan 100 yataklı hastanelerin inşaat alanlarının 15-22 bin m2 olduğu, işin yapım süresinin 600 ile 800 gün arasında verildiği görülmektedir

Sağlık Bakanlığının kılavuzunda Avrupa’da projelerinin hazırlanma süresinin işin yapım süresi kadar olduğu belirtildiğine göre 100 yataklı 22.500 m2 inşaat alanına sahip bir hastanenin inşaat süresi olarak verilen 600 gün kadar proje süresi olması gerekmektedir.

Bu proje çalışmalarının ve bunlara bağlı teknik şartnamelerin incelenme, metraj çıkarma sürelerini Mimarlık ve Mühendislik Hizmetleri Şartnamesinden bulmak mümkün olabilir. Şartnameye göre ihale dosyası hazırlanması toplam proje maliyetinin %10’na tekabül etmektedir. Bu yüzdelerin, çalışma süresine bağlı belirlendiğini düşündüğümüzde proje hazırlık süresinin %10’nu ihale dosyası yani metraj, teknik şartname, yaklaşık maliyet gibi dokümanların hazırlanma süresidir.

Sağlık Bakanlığının kılavuzundaki Avrupa örneği ile değerlendirdiğimizde 100 yataklı 22.500 m2 inşaat alanına sahip bir hastanenin inşaat süresi= proje hazırlık süresi= 600 üzerinden değerlendirme yaptığımızda gerek ihale dosyasının gerekse teklif dosyasının hazırlanması için 60 gün kadar bir süreye ihtiyaç vardır.

İlk bakışta fazla gibi görülen bu sürenin içerisinde proje ve şartnamelerin incelenerek bunlarla bağlantılı metrajların çıkartılması, tedarikçilerden ve alt yüklenicilerden teklifler alınması gibi sunulacak teklifin gövdesini oluşturan çalışmaların doğru ve sağlıklı yapılması için fazla olmadığı gerçektir.

Bu bilgiler ışığında özellikle anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işlerin ihaleleri için mevcut ihale sürelerinin en az iki kat artırılması gerektiği düşüncesindeyiz. Ancak sözleşmelerin uygulanması açısından bunun tek başına yeterli olmadığı kanaatindeyiz.

Sözleşmelerin uygulanması açısından ihale dosyasının istekli tarafından iyi incelenmiş ve analiz edilmiş olmasının göstergesi çalışmaların sunulması ile mümkündür. Bu sadece sözleşme sonrası için değil aynı zamanda ihale süreci içinde gereklidir. Bu nedenle ilk yapılması gereken ihale dosyası alma tarihinin, ihale süresinin en fazla yarısı olarak belirlenmesi, belirlenen bu tarihten sonra ihale dosyası alımının olmamasıdır. İkinci yapılması gerekende isteklinin çalışmalarını idareye sunması olmalıdır.

04.03.2009 tarih 27159 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 30’uncu maddesi (ç) fıkrasında isteklilerden;

“ç) Yaklaşık maliyeti, Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde yapım işleri için öngörülen üst limit tutarına eşit ve üzerinde olan ihalelerde, idare tarafından isteklilerden aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi ile sözleşmenin uygulanması aşamasında kullanılmak üzere teklifleri ekinde;

1) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına göre ihale dokümanı kapsamında verilen analiz formatına uygun analizler ve teklif bedelini gösteren hesap cetveli,

İsteneceği belirtilmiştir.

Bu maddeyi 2015 yılı için değerlendirdiğimizde yaklaşık maliyeti 1.679.772_TL’ye eşit ve üzerinde olan ihalelerde uygulanması gerekmektedir.

03.07.2009 tarih 27277 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan değişiklikle Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 30’uncu maddesi (ç) fıkrasındaki parasal limit “eşik değerin onda birine eşit ve bu değerin üzerinde” olarak değiştirilerek artırılmıştır. Buna göre de 2015 yılı için 3.387.002_TL TL’ye eşit ve üzerinde olan ihalelerde uygulanması gerekmektedir.

Ancak ne yazık ki 26.06.2010 tarih 27623 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan değişiklikle Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 30’uncu maddesi (ç) fıkrasındaki hüküm yürürlükten kaldırılmıştır.

Yapılması gereken 04.03.2009 tarih 27159 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 30’uncu maddesi (ç) fıkrasında yer alan hükmün, KİK 13.b maddesi 3’üncü alt bendinde belirtilen parasal değere eşit ve üzerinde olan (2015 yılı için 1.679.772_TL ve üzeri) anahtar teslim götürü bedel sözleşmeye dayalı işlerin ihalelerinde uygulanmasıdır. Bu yapılırken bütün iş kalemleri ve/veya iş grupları değil, aşırı düşük teklifte olduğu gibi yaklaşık maliyetin % 80'lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin olmalıdır.