Temyiz Kurulu Kararı
Saymanlık Adı : İstanbul Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
Yılı : 2008
Dairesi : 3
İlam No : 1304
Dosya No : 35900
Tutanak No : 38306
Tutanak Tarihi : 28.01.2014
4- 1304 sayılı İlamın 11. maddesi ile AK-SAN Taah. Tic. ve San. Ltd. Şti. yüklenimindeki “Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi” nde;
a) Proje kapsamında bedelsiz olarak yapılması gereken % 10 iş artışına ait imalatlar için yükleniciye ödemede bulunulduğu gerekçesiyle 612.865,04 TL,
b) Usulsüz süre uzatımı verilmesi nedeniyle gecikme cezası uygulanmadığı gerekçesiyle 195.000,00 TL,
olmak üzere toplam 807.865,04 TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.
Yukarıda adı geçen (bu kez Diğer Sorumlu sıfatıyla temyiz talep eden) dilekçi temyiz dilekçesinde özetle; İlama konu olan söz konusu Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi'nde iş ile ilgili hiçbir ödeme evrakı ve eklerinde, hiçbir ilave iş kararı ve eklerinde, hiçbir ilave süre kararı ve eklerinde imzasının bulunmadığını, ödeme evrakları ve eklerinde harcama yetkilisi, gerçekleştirme görevlisi ve yapı denetim görevlisi olmadığını ve imzasının bulunmadığı dikkate alındığında söz konusu kamu zararından harcama yetkilisi, gerçekleştirme görevlisi ve yapı denetim görevlileri ile ortaklaşa ve zincirleme sorumlu tutulmasının hiçbir hukuki dayanağının bulunmadığını, hiçbir iddiayı kabul etmemekle birlikte dönemin teknik bir daire başkanı olarak tarafına çıkarılan İlam ile ilgili yapacağı açıklamaların adım adım açıklandığını, son adımda 7 kişilik komisyonun talebi üzerine oluşturulan ikinci 5 kişilik teknik komisyonun 11.07.2007 tarih ve 2620 sayı yazı ve ekindeki raporda Eczacılık Fakültesi A Blok Güçlendirme işi ile ilgili olarak 1 Mayıs 2007 tarih ve 532 sayılı Yüksek Fen Kurulu Kararını da değerlendirerek İ.Ü. Eczacılık Fakültesi A Blok Güçlendirme İşi ile ilgili olarak taahhüt dışı ilave işlerin yaptırılması gerektiği hususunda karar verdiklerini, ikinci komisyondaki Dr. Yusuf ORDULUOĞLU, Ahmet S. TUNA ve Sırdaş KARABOĞA’nın ilk 7 kişilik komisyonda da bulunmakta olduğunu ve 12.03.2007 tarihli ilk kararlarında ilave işlerin mükerrer ödeme olacağını belirtmelerine rağmen, ilk kararlarının aksine Yüksek Fen Kurulundan gelen 1 Mayıs 2007 tarihli kararı da incelediklerini ve yapılması gereken imalatların ilave işler kapsamında ödenmesi gerektiğine ilişkin oybirliği ile alınan 11.07.2007 tarihli karara imza attıklarını, Sayıştay Denetçisinin ilk tespitlerinde ihale işlem dosyası içerisinde bulunan ve ilk 7 kişilik komisyonun görüşü ile çelişen ve ilave işlerin ödenmesi gerektiğini belirten 5 kişilik ikinci komisyonun (ilave işlerin verilmesi gerektiği ve bu işlerin tutarının 519.377,16 TL olduğunun belirtildiği) 11.07.2007 tarihli görüş raporunu ve eklerini görmezlikten geldiğini, tüm bu açıklamalara ilaveten 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun hiçbir maddesinde komisyon kurma sorumluluğu diye bir sorumluluk tanımlanmamış olduğunu, İlamda iki kişilik komisyon diye tanımlanan kişilerin (Serkan AKSOY ve Atalay ERGUN’un) kendisinin iş ile ilgili her türlü yazı ve kararları tebliğ etmek zorunda olduğu yapı denetim görevlilerinden oluştuğunu, sonuç olarak İlam maddesindeki Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi ile ilgili kamu zararına sebebiyet verdiğini kesinlikle kabul etmediğini, eğer sorumluluk var ise bu sorumlulara hem ilave süre talebi ve hem de ilave işler ile ilgili her türlü talep yazısında imzası bulunan, ödeme emri belgesi ekindeki hakediş raporlarını ilave süreyi de dikkate alarak hazırlayan ve imzalayan Kontrol Mühendisi Mürşit TORLAKOĞLU ve Kontrol Mühendisi Mehmet GÜNDOĞAN'ın ve ilave işler kararına imza atan Dr. Yusuf ORDULUOĞLU, Ahmet S. TUNA. Emin AKIN, Sırdaş KARABOĞA ve N. Mahir KORKMAZ'ın da eklenmesi gerektiğini, ödeme ve hakediş evrakları ve süre uzatım talebinde imzası bulunan ve ilave işler kararına imza atan bu kişilere sorgu maddesinde yer verilmemesine rağmen hiçbir ödeme evrakı ve eki belgelerde, hiç bir kararda imzası olmadığı halde şahsına sadece iki kişilik komisyon kurma sorumluluğu adı altında imzası bulunan diğer kişiler ile birlikte zincirleme ve ortaklaşa sorumluluk yüklenmesinin hukuken açıklanabilir bir tarafının bulunmadığını belirterek tazmin hükmünün temyizen incelenerek kaldırılmasını talep etmiştir.
Öte yandan, aynı konu hakkında Kurulumuzca açılan (35851, 35852, 35853, 35854, 35855, 35856, 35858 ve 35859 sayılı) temyiz dosyalarında sorumlular (dilekçiler) İlamda bahsi geçen konunun esası ile ilgili olarak özetle; açık ihale usulü ile ihale edilerek taraflar arasında anahtar teslimi götürü bedel sözleşme akdedilmiş olan İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşinin Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından II. dereceden korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillenmiş tarihi bir binanın güçlendirme ve restorasyonu işi olduğunu, İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi'ne ait Teknik Şartname incelendiğinde Teknik Şartnamenin İnşaat, Tesisat ve Elektrik İşlerinin her birisi için ayrı ayrı düzenlenmiş Yapılacak İşler ve Mahal Listeleri, her bir iş kalemine ait yapı tekniği ve uygulama detaylarını tarif eden Yapım Şartları, İmalat Tarifleri, İş Kalemleri Listesi (Pursantaj Tablosu) Birim Fiyat Analizleri ve Güçlendirme, Restitüsyon ve Restorasyon Projelerinden müteşekkil olduğunu, öncelikli olarak iş artışına konu olan ilave işlerin taahhüt kapsamında olup olmadığının belirlenmesi gerektiğini, iş artışı kapsamında yaptırılan ilave işlerin; 3802 Poz No'lu "Ortalama 20 cm. ebadında profilli imitasyon pencere silmesi yapılması, 3803 Poz No'lu "Ortalama 30 cm. ebadında profilli imitasyon kat silmesi yapılması, 3500 Poz No'lu "Yonu taşı tozu ve beyaz çimentolu harcı ile pahlı dişli harpuşta yapılması, V.2105/A Poz No'lu "Ahşap üzerine iki kat pinoteks sürülmesi, Kolon-Kiriş Prekast elemanlarının dış cepheye tatbiki için çeşitli demir işlerinin yapılması olduğunu, sözleşmenin 6.1. maddesi ve emsal Yüksek Fen Kurulu Kararına göre yukarıda belirtilen işlerin proje kapsamında olup olmadığının belirlenebilmesi için; Projelerin uygulama projesi niteliğinde olup olmadığı?, Tasdikli Projelerinde "İmalat Detayları"nın belirtilip belirtilmediği?, İhale dokümanı ve/veya Sözleşme ve/veya Teknik Şartnamede imalatların nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin "Yapım Şartlarının veya "İmalat Tariflerinin" belirtilip belirtilmediği?, Yapılacak İşler ve Mahal Listesi'nde bulunup bulunmadığı?, Mahal Listeleri ve Uygulama Projeleri esas alınarak oluşturulan Yaklaşık Maliyet Hesap Cetvelinde imalatlara ait bir metraj çalışmasının yapılıp yapılmadığı? sorularına cevap verilmesi gerektiğini,
1) Projelerin uygulama projesi niteliğinde olup olmadığı? sorusu ile ilgili:
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununda; uygulama projesi, kesin proje, rölöve projesi, restorasyon projesi, restitüsyon projesi tanımlamalarının yapıldığını, bu doğrultuda şartnamedeki projeler teknik açıdan incelendiğinde, projelerde inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği hiçbir bilginin bulunmadığının görüleceğini, bu haliyle projelerin uygulama projesi niteliğinde olmadığını, bunların çok açık bir şekilde restitüsyon ve restorasyon projeleri olduğunu (projelerin restitüsyon-restorasyon projeleri olduğunun proje lejantlarında ayrıca belirtildiğini), anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde en önemli unsurun, uygulama projeleri olduğunu, yargılamada, ilgili yasal düzenlemelere esas alınarak yapılacak değerlendirmelerde, projelerin uygulama projesi niteliğinde olmadığı hususunun göz önünde bulundurulmasının büyük önem arz ettiğini,
2) Tasdikli projelerinde "İmalat Detayları” nın belirtilip belirtilmediği? sorusu ile ilgili:
Tescilli eski eser olan Eczacılık Fakültesi binasının Koruma Kurulu’ndan onarım müsadesinin alınabilmesi için röleve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin hazırlanmasına ihtiyaç duyulduğunu, restitüsyon projelerinde, sonradan değişikliğe uğramış, kısmen yıkılmış ya da yok olmuş öğelerin, yapıların veya yerleşmelerin ilk tasarımlarındaki ya da belirli bir tarihteki durumlarının, arşiv kayıtlarından, yapı üzerindeki izlerden, yapıya, yerleşmeye ait çizim fotoğraf gibi belgelerden yararlanılarak plan, kesit ve görünüşlerdeki çizimlerle gösterilmesi gerektiğini, dolayısıyla Eczacılık Fakültesi binasının dış cephesinde olduğu bilinen söve ve silmelerin, cephe görünüşlerinde hiçbir teknik ayrıntı ve detay verilmeden gösterilmesinin, restitüsyon projelerinde olması gerektiğinden ileri geldiğini, iş artışı kapsamındaki dış cephedeki söve, silme ve harpuşta işleri ile ilgili olarak projelerde uygulamaya yönelik hiçbir imalat detayının belirtilmediğini, ihale dokümanın tamamında sadece söve ve silmelerle ilgili olarak projelerde belirtilen tek hususun, dilekçede yer alan çizimde gösterilen kadar olduğunu, bu imalatların yapılacağına ilişkin ise şartnamede hiçbir ibare bulunmadığını,
3) İhale dokümanı ve/veya Sözleşme ve/veya Teknik Şartnamede imalatların nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin "Yapım Şartları" nın veya "İmalat Tarifleri” nin belirtilip belirtilmediği? sorusu ile ilgili:
Uygulama projesi niteliğinde olmayan projelerin yanı sıra Teknik Şartnamenin 139-170 sayfaları arasında proje kapsamında yaptırılacak olan tüm imalat kalemleri için "İmalat Tarifleri" ve "Yapım Şartları" ayrı ayrı belirtilmiş olmasına rağmen, dış cephedeki söve ve kat silmeleriyle birlikte kolon ve kiriş prekast elemanlarının proje kapsamında yaptırılacağına ilişkin yapılacak işler ve mahal listesinde, imalat tariflerinde, birim fiyat analizlerinde ve iş kalemleri listesinde hiçbir bilginin yer almadığını, dolayısıyla imalatın ne şekilde yapılacağı, kullanılacak malzeme cinsleri, miktarları, ölçüleri, birimleri, yapı tekniği, uygulama detayları ve imalat tariflerinin belirsiz olduğunu, dolayısıyla ihale öncesi süreçte yapılan çalışmalarda Silme-Söve-Prekast Kolon-Kiriş ve Harpuşta imalatlarının ihale kapsamında yaptırılmasının öngörülmediğinin aşikar olduğunu,
4) Yapılacak İşler ve Mahal Listesi'nde bulunup bulunmadığı? sorusu ile ilgili:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin; Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti başlıklı 8’inci maddesinin (c) bendince düzenlenen ve Teknik Şartnamenin 135-138 sayfalan arasında yer alan "İnşaat İşleri Yapılacak İşler ve Mahal Listesi" incelendiğinde, proje kapsamında yaptırılması öngörülen toplam 79 farklı iş kalemi ayrı ayrı belirtilmiş iken söve, silme, harpuşta ve prekast kolon-kiriş imalatları ile ilgili olarak hiçbir bilginin yer almadığının görüleceğini,
5) Mahal Listeleri ve Uygulama Projeleri esas alınarak oluşturulan Yaklaşık Maliyet Hesap Cetvelinde imalatlara ait bir metraj çalışmasının yapılıp yapılmadığı? sorusu ile ilgili:
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin; Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti başlıklı 8’inci maddesinin d) ve e) bentleri uyarınca düzenlenen yaklaşık maliyet incelendiğinde, 79 farklı inşaat iş kalemi için metraj ve fiyat çalışması yapılmış iken, söve, silme, harpuşta ve prekast kolon-kiriş işleriyle ilgili olarak herhangi bir çalışmanın yapılmamış olduğunun görüleceğini,
Bu sorulara verilen cevaplar neticesinde yapılan değerlendirmeye göre:
T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığımın 31.03.2005 tarih ve 1107 sayılı Genelgesi hükmü gereğince yapıma ilişkin her hususa projede yer verilmesinin, bazı hallerde proje tekniği açısından da mümkün olmadığından özellikle onarım işleri için yapılan anahtar teslimi götürü bedel ihalelerde, hazırlanan uygulama projelerin yanı sıra, ödenek durumu gibi hususların da göz önünde bulundurularak, ihale kapsamında nelerin yaptırılacağının, hazırlanacak olan yapılacak işler listesi, mahal listesi ve detaylı imalat tarifleriyle belirlenmesi gerektiğini, nitekim ihale sürecinde isteklilerin tekliflerini uygulama projeleri ve bunlara ilişkin hazırlanan mahal listelerine dayalı olarak vermekte olduklarını, aksi takdirde, özellikle onarım işi ihalelerinde, projesinde görülen her unsurun kayıtsız şartsız yaptırılması gibi manasız bir durumun ortaya çıkacağını, bu durumun ihale mevzuatına aykırı olmakla birlikte uygulama tekniği açısından da gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığını, örneğin; bir büronun sadece duvar ve tavan boyasının yaptırılması için götürü bedel teklif alınarak yapılacak olan ihalede, hazırlanacak uygulama projesinde mahale ait plan, kesit ve görünüşlerle birlikte minhalar için duvarlardaki pencere ve kapıların boyutlandırılarak gösterilmesinin teknik bir zorunluluk olduğunu, düzenlenen "Yapılacak İşler ve Mahal Listeleri” nde ve yapılan "İmalat Tarifleri" nde sadece boya işine ait imalat bilgilerin belirtildiği bir şartname var iken, sözleşme sonrası uygulamada, projesinde kapı ve pencereler de görünüyor gerekçesiyle, kapı ve pencerelerin de yaptırılması gerektiğinin iddia edilmesinin amaca çok aykırı olduğunu, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapım ve yapım ile ilgili danışmanlık hizmet işlerine ilişkin olarak akdedilen sözleşmelerin yürütülmesinden doğan anlaşmazlıkları ilgili idarenin talebine istinaden inceleyip karara bağlamak görevinin Yüksek Fen Kurulu Başkanlığına ait olduğunu, taahhüt dışı ilave işlerin iş artışı kapsamında yaptırılması konusunda Yüklenici ile Yapı Denetim Görevlileri ve İş Artış Komisyonu arasında ortaya çıkan anlaşmazlık ve tereddütlerin giderilmesi maksadıyla Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığınca Yüksek Fen Kurulu'ndan görüş talep edildiğini, Yüksek Fen Kurulu'nun konu ile ilgili olarak 1 Mayıs 2007 tarih ve 03/532 sayılı yazılı Görüşünde, Üniversite tarafından yazı ekinde gönderilen proje CD'lerinde, pencere kenarlarında söve ve silmeler, 1’inci ve 2’inci kat döşeme hizasında kat silmeleri ile cephede prekast kolon ye kirişler görülmekte ise de, idarece sözleşmesi eki tasdikli uygulama projeleri üzerinde konu ile ilgili olarak gerekli tespitlerin yapılması ve bu tespitlere dayalı olarak da hareket edilmesi gerektiğinin belirtildiğini, diğer bir deyişle, belirtilen bu tespitler doğrultusunda konunun, idarece çözüme kavuşturulmasının mümkün bulunduğunun değerlendirildiğini, Yüksek Fen Kurulu Kararının uygulanması maksadıyla Kararda belirtilen hususlara itibar edilerek, İş Artış Komisyonundan durumun tekrar değerlendirilmesinin istenildiğini, ancak mevcut gelişmeler doğrultusunda, ilk görüş raporu üzerine yine aynı komisyon tarafından değerlendirme yapılmasının artık uygun da olmayacağından bahisle "Bu defa konunun yeni bir komisyon tarafından değerlendirilmesi kanaatinde olunduğu görüşü" nün İş Artış Komisyonunun kendileri tarafından önerildiğini, bu kez Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığınca çoğunluk üyesi bir önceki komisyon üyelerinden oluşan farklı bir İş Artış Komisyonunun teşkil edildiğini, yeni oluşturulan İş Artış Komisyonu tarafından yapılan değerlendirme ye incelemeler neticesinde hazırlanan" Uygun Görüş Raporu" nda; konunun daha önceki raporlar da göz önünde bulundurularak T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın 1107 sayılı Genelgesi ve ilgili Yüksek Fen Kurulu'nun görüşü doğrultusunda değerlendirildiğini, bu doğrultuda, güçlendirme, onarım ve restorasyon işi şeklinde açık ihale usulü ile anahtar teslimi götürü bedel olarak ihale edilen Eczacılık Fakültesi işinin ihale dokümanı incelendiğinde, dış cephe uygulamasında, restorasyon ve restitüsyon projelerinde sadece söveler ve kat silmeleri ile ilgili olarak cephe görünüşleri verilmiş olduğunu, bu imalatlarla birlikte, ilave iş kapsamındaki diğer imalatlarla da ilgili tasdikli uygulama projesinde hiçbir detay belirtilmediğini, uygulama projelerinin, uygulama tekniği açısından yeterince açık olmadığını, açıklayıcı olmayan projenin yanı sıra, teknik şartnamede de, ilave işler kapsamında yaptırılması düşünülen imalatların, uygulama projeleri, yapılacak işler ve mahal listeleri, imalat tarifleri ve iş kalemleri listelerinin hiçbirinde yer almadığının açıkça görüleceğini (diğer tüm imalat kalemleri için belirtilmesine rağmen), söz konusu imalatlarla ilgili olarak, imalatın ne şekilde yapılacağı, kullanılacak malzeme cinsleri, miktarları, ölçüleri, birimleri, yapı tekniği, uygulama detayları ve imalat tariflerinin belirtilmediğini, ayrıca ilave işler ile ilgili hiçbir metraj çalışmasının yapılmadığını, ihale onay belgesi eki yaklaşık maliyet hesap cetvelinde hiçbir imalat miktarı ve bedelinin yer almadığının tespit edildiğini, sonuç olarak yapılan tespitler ve değerlendirmeler neticesinde İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi ile ilgili olarak taahhüt dışı ilave işlerin sözleşmenin 28. maddesi uyarınca ve Yapım İşleri Genel Teknik Şartnamesi'nin 22. maddesi hükümleri uygulanarak yaptırılmasının komisyonca uygun görüldüğünü, Mahkeme Kurulunca yapılan yargılamada, yalnızca ilk komisyon tarafından hazırlanmış olan karara itibar edildiğini, taraflar arasında yaşanan ihtilafın çözümü için Yüksek Fen Kurulu'na yapılan başvuru neticesinde verilen kararın uygulanması için, tüm süreci değerlendirerek hazırlanmış olan bir üst komisyon raporunun da dikkate alınmasının yargılama sürecinde büyük önem arz ettiğini, iş artışında proje kapsamında olup olmadığı hususunda ihtilafa düşülen imalatlara ilişkin olarak değerlendirmede mutlak surette incelenmesi gereken hususların yukarıda bir kez daha izah edildiğini, özellikle sözleşme eki şartname içeriğinin teknik açıdan titizlikle bir kez daha incelenerek, durumun yasal mevzuatlara göre yeniden değerlendirilmesi gerektiğini,
İlam maddesinin b) bendi ile ilgili olarak ise temyiz dilekçesinde özetle; yüklenicinin 31 Aralık 2007 tarih ve 4261 sayı ile İdare kayıtlarına giren yazısı ile Süre Uzatımı talebinde bulunduğunu, yüklenicinin 31 Aralık 2007 tarih ve 4261 sayılı ek süre talebi yazısında özetle; A) 02.04.2007 tarih ve 1749 sayılı dilekçemize istinaden düzenlenen 5 nolıı hakedişlerinin ancak 17.08.2007 tarihinde ödenmesinden yani geç ödenmesinden kaynaklanan gün sayısının, B) % 10 dahilinde yaptırılan fazla işlere (519.377,16 YTL) tekabül eden gün sayısının, C) 7 nolu hakedişleri, Maliye Bakanlığı'nın 31.08.2007 tarih ve 16892 sayılı Tasarruf Tedbirleri Genelgesi gereği 01.10.2007 tarihinden itibaren dördüncü dilim (3 Aylık) ödeneğin bloke edilmesinden ötürü, tanzim edilemediği için bloke tarihinden itibaren ödemelerin açıldığının Yapı İşleri Ve Teknik Daire Başkanlığına bildirildiği tarihe kadar geçecek süreye tekabül eden gün sayısının dikkate alınmak suretiyle süre uzatımı istediğinin arz edildiğini, yüklenicinin; işin sözleşmesinin “Süre Uzatımı Verilebilecek Haller ve Şartları” başlıklı 19. maddesi ile Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin İşin süresi ve sürenin uzatılması başlıklı 30. maddesi esaslarına uygun olarak süre uzatımı verilmesi talebinde bulunmuş olduğunun değerlendirildiğini, yüklenicinin başvurusunda belirtmiş olduğu hususlar göz önünde bulundurularak Yapı Denetim Görevlilerince yapılan değerlendirmeye göre; idarenin sebep olduğu hallerden dolayı, işte sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana geldiğinin ve durumun idarece incelenerek işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre sözleşmenin ve Yapım İşleri Genel Şartnamesinin ilgili hükümlerine göre süre uzatımı verilmesi gerektiğinin belirtildiğini, yapı denetim görevlilerince hazırlanan Süre Uzatımı hakkındaki Görüşe binaen, gerekli incelemelerin yapılması için Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığınca Süre Uzatım Komisyonu oluşturulduğunu, Süre Uzatımı Komisyonu Kararında özetle; "Maliye Bakanlığı'nın tasarruf tedbirleri kapsamındaki genelgesi gereği 2007 yılı IV. Dönem ödeneklerinin bloke edilmesi hususu göz önüne alındığında 2007 yılı sonuna kadar kullanılabilir ödenek olmadığından, ödenek olmayan 92 takvim günü ile % 10 iş artışı kapsamında yapılan işlerin nitelik ve miktarları da göz önünde bulundurulduğunda 75 takvim günün, toplam 167 takvim günlük süre uzatımı olarak, fiyat farkları hariç olmak üzere verilmesine ve yeni iş bitim tarihinin 19.12.2008 olarak belirlenmesine oy birliği ile karar verilmiştir." denildiğini, bu Karar değerlendirilecek olursa; İlamda belirtilenin aksine İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi'nin süre uzatımı ile ilgili olarak; Daire Başkanlığınca yalnızca bir komisyon (5 kişilik) kurulduğunu ve 04 Temmuz 2008 tarih ve ECZ/2008/01 sayılı tek bir Süre Uzatım Kararı alındığını, kurulan süre uzatım komisyonunun İnş. Müh. Emin AKIN, İnş. Yük. Müh. U. Emre TEMELLİ, Mak. Tekn. Mustafa AKSU, Elekt. Tekn. Nevzat KÖKLÜ ve İnş. Tek. Fatih ORMAN’dan oluştuğunu, İlamda belirtilen; “27.07.2007 tarihinde, 7 kişiden oluşan süre uzatım komisyonu tarafından alınıp Prof. Dr. Günay SARIYAR tarafından onaylanan "Süre Uzatım Kararı 'nda; …." şeklindeki ifadenin, İş Artış Komisyonu tarafından düzenlenen "İlave İşlere Ait Kabul Edilen Fiyat Cetveli” ndeki ifade olduğunu Süre Uzatım Kararında olmayıp da taahhüt dışı ilave işlerin iş artışı kapsamında yaptırılması ile ilgili olarak İş Artış Komisyonu tarafından düzenlenen "Uygun Görüş Raporu" ve "Taahhüt Dışı İlave İşlere ait Miktar ve Fiyat Tespitlerine ilişkin tutanaklardan olan "İlave İşlere Ait Kabul Edilen Fiyat Cetveli" nde yer alan"... süre uzatımı verilmeksizin" ifadesiyle belirtilmek istenenin; Yapım İşleri Genel Şartnamesinin Sözleşme Kapsamında Yaptırılabilecek İlave İşler, İş Eksilişi Ve İşin Tasfiyesi başlıklı 22. maddesindeki “süre hariç” ifadesinden kaynaklandığını, nitekim İş Artış Komisyonu olarak kurulan komisyonun, kendisine yapılan görevlendirme kapsamında, çalışmalarını yalnızca taahhüt dışı ilave işler ile ilgili olarak yapmış olup, süre ilgili hususu değerlendirme yetkisinde olmadığını, bununla birlikte konu ile ilgili olarak esas alınması gerekenin; çok açık bir şekilde sözleşmenin, Süre Uzatımı Verilebilecek Haller ve Şartları başlıklı 19.1. maddesi hükmü olduğunu, yükleniciye verilecek ek süre hususunda Yapı Denetim Görevlileri ve Süre Uzatım Komisyonunca gerekli değerlendirmeler yapılırken, öncelikle idare menfaatlerinin göz önünde bulundurulduğunu, komisyonca süre uzatımı ile ilgili olarak yapılan değerlendirmelerde, verilecek ek süre neticesinde, yeni iş bitim tarihinin öncelikle 2009 yatırım yılına geçirilmemesinin amaçlandığını, aksi takdirde sözleşmesine göre fiyat farkı ödenmesi öngörülen işte, çalışılamayacak günler olan Ocak-Şubat ayları da göz önünde bulundurulduğunda 2009 yılı için ilave fiyat farklarının oluşacağını, böylesi bir durumda, 2008 yatırım yılı içinde yeterli ödeneği var iken, yatırımın bir sonraki yıla sarkmasıyla oluşacak fiyat farklarından dolayı kamu kaynağının gereksiz yere sarf edilmiş olacağını, bu hususta yüklenici ve Yapı Denetim Görevlilerince yapılan mülakatlar neticesinde karşılıklı mutakabat sağlanarak; yüklenicinin 31 Aralık 2007 tarih ve 4261 sayılı ek süre talep yazısındaki; A) 02.04.2007 tarih ve 1749 sayılı dilekçeye istinaden düzenlenen 5 nolu hakediş ödemesinin, ancak 17.08.2007 tarihinde gerçekleşebildiğini, arada geçen gün sayısının talebi ile ilgili olarak; verilmesi gereken ancak süre uzatım kararında değerlendirmeye alınmamış olan ek sürenin 62 gün [Geciktirilen Gün Sayısı: 137 gün (17.08.2007-02.04.2007) – 75 gün = 62 gün] olduğunu, B) % 10 dahilinde yaptırılan fazla işlere (519.377,16 YTL) tekabül eden gün sayısının talebi ile ilgili olarak; verilmesi gereken süre uzatımının 95 gün (519.377,16 YTL/5.476,70 YTL/gün = 94,8 gün) olduğunu ancak 75 gün olarak dikkate alındığını, C) 7 nolu hakedişin, Maliye Bakanlığının 31.08.2007 tarih ve 16892 sayılı Tasarruf Tedbirleri Genelgesi gereği 01.10.2007 tarihinden itibaren dördüncü dilim (3 Aylık) ödeneği bloke edilmesinden ötürü tanzim edilemediğinden bloke tarihinden itibaren ödemelerin açıldığının Yapı İşleri Teknik Daire Başkanlığına bildirildiği tarihe kadar geçecek süreye tekabül eden gün sayısının talebi ile ilgili olarak; verilmesi gereken süre uzatımının 2007 yılı sonuna kadar kullanılabilir ödenek olmadığından, ödenek olmayan günler için 92 takvim günü olduğunu, sonuç olarak; toplamda 249 gün süre uzatımı verilmesi gerekirken 167 gün verildiğini, bu 167 gün içerisinde yer alan ve iş artışından kaynaklanan 75 günün de İlam maddesinin a) bendine ilişkin temyiz itirazları karşısında yersiz olmadığının düşünüldüğünü, dolayısıyla süre uzatımının yukarıda izah edilen şekli ile değerlendirilmesinde kamu zararına sebebiyet vermekten ziyade kamu yararı bulunduğunu, belirterek tüm bu gerekçelerle Daire kararının Temyiz Kurulunda görüşülerek, hükmün kaldırılması için gereğinin yapılmasını arz etmiştir.
Başsavcılık karşılamasında özetle; konunun esası yönünden dilekçi tarafından ileri sürülen gerekçeler usule ve hukuka uygun İlam hükmünün bozulmasını gerektirecek mahiyette bulunmadığından temyiz talebinin reddine ve mevzuata uygun Daire Kararının tasdikine karar verilmesinin; sorumluluk yönünden ise savunmaların kabulü ile tazmin hükmünün bu madde yönünden sorumlunun üzerinden kaldırılmasına karar verilmesinin uygun olacağı mütalaa edilmiştir.
İlam Maddesinin A) Bendi Yönünden İnceleme (İş Artışı Yönünden İnceleme):
Temyiz dosyası ve İlama ilişkin bilgi ve belgelerden görüleceği üzere tazmin hükmüne esas olay şu şekilde gerçekleşmiştir:
1. Adımda Serkan AKSOY, Atalay ERGUN ve Barış YILDIZLAR'ın imzaladığı (Kontrol mühendisi inşaat Yüksek Mühendisi Barış YILDIZLARIN imzasının da bulunduğu 06.09.2006 tarihli rapora da atıfta bulunulan) yapı denetim görevlilerinin ilave işler ile ilgili taleplerini içeren dilekçelerinin yer aldığı 02 Şubat 2007 tarih ve 1271 sayılı yazı Yapı işleri ve Teknik Daire Başkanlığı kayıtlarına girmiş ve bunun üzerine Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanınca yapı denetim görevlilerinin talebinin farklı bir komisyon tarafından değerlendirilmesi amacıyla 13.02.2007 tarihinde Hasan KIRMIZI, Yusuf ORDULUOĞLU, Cemil AKÇAY, Cüneyt ÖNGÖREN, Ahmet S. TUNA, Sırdaş KARABOĞA ve Ayşen ŞOLT'dan oluşan 7 kişilik bir komisyon oluşturulmuştur.
2. Adımda oluşturulan 7 kişilik komisyon tarafından 12.03.2007 tarihli rapor hazırlanarak 28.03.2007 tarih ve 1725 sayılı yazı ile Başkanlık kayıtlarına verilmiş, bu raporda özetle “taahhüt dışı olarak nitelendirilen imalatların 06.09.2006 tarihinde hazırlanan teknik raporda belirtildiği gibi restorasyon projelerinde bulunduğu, ancak pursantaj tablosu, yapılacak işler listesi, ve mahal listelerinde bulunmadığı söz konusu işlerin ilave işler kapsamında değerlendirildiği takdirde mükerrer ödeme olacağı" belirtilmiş ve söz konusu rapor 7 kişilik komisyon tarafından imzalanmıştır.
3. Adımda 7 kişilik komisyonun yukarıda bahsi geçen 28.03.2007 tarih ve 1725 sayılı görüş raporu, anahtar teslim götürü bedel sözleşme ve Yapım işleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre işin her türlü denetiminden sorumlu yapı denetim görevlileri olan Serkan AKSOY ve Atalay ERGUN'a havale edilmiştir.
4. Adımda yapı denetim görevlileri (Serkan AKSOY, Atalay ERGUN ve Barış YILDIZLAR’ın) ve 7 kişilik iş artış komisyonun görüşü farklı olduğundan ortaya çıkan anlaşmazlık ve tereddütlerin giderilmesi maksadıyla Yapı İşleri Teknik Daire Başkanlığınca Bayındırlık ve İskân Bakanlığından sadece bu iş adına 12 Nisan 2007 tarih ve 918 sayılı yazı ile görüş talep edilmiştir.
5. Adımda Yüksek Fen Kurulu'nun konu ile ilgili olarak 1 Mayıs 2007 tarih ve 03/532 sayılı yazılı Görüşünde:
“…
Sözleşmenin 6.1. madde bendinde;
"Bu Sözleşme, ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak toplam bedel üzerinden akdedilmiştir." hükmü mevcut bulunmaktadır.
Buradan anlaşılması gereken husus; uygulama projesindeki imalat detaylarından hareketle yapım şartlarının belirlenmesi, metrajlarının tespit edilmesi ve bu tespitlerin mahal listelerine aktarılmasına ilişkin bulunmaktadır. Mahal listesinin dayanağı uygulama projeleri olmakta, yüklenicilerin tekliflerini de buna dayalı olarak verecekleri kabul edilmektedir
Anahtar teslim götürü bedel olarak sözleşmeye bağlanan bir iş kapsamında yapılması öngörülen bir imalatın; ihale dokümanlarından olan, uygulama projesinde, mahal listesinde veya varsa teknik şartnamesinde, ayrı ayrı, birbirleriyle çelişmeden, detayları ve yapını şartlarıyla birlikte açık olarak yer alması, öncelikle istenilen bir husustur. Ancak bir imalata, özellikle sözleşmesi eki uygulama projesinde detaylarıyla yer verilmiş olması, o imalatın sözleşme kapsamı dahilinde olduğunun kabulünü gerekli kılmaktadır.
…
İlgi yazınız ekinde gönderilen proje CD'lerinde, pencere kenarlarında söve ve silmeler, 1 inci ve 2 inci kat döşeme hizasında kat silmeleri ile cephede prekast kolon ve kirişler görülmekte ise de, idarenizce sözleşme eki tasdikli uygulama projeleri üzerinde konu ile ilgili olarak gerekli tespitlerin yapılması ve bu tespitlere dayalı olarak da hareket edilmesi gerekmektedir.
Belirtilen bu tespitler doğrultusunda konunun, idarenizce çözüme kavuşturulmasının mümkün bulunduğu değerlendirilmektedir.
Bilgilerinizi rica ederim." denilmiştir.
6. Adımda Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu'nun 1 Mayıs 2007 tarih ve 532 sayılı görüş yazısı 31 Mayıs 2007 tarih ve 1378 sayılı yazı ile tekrar 7 kişilik ilk komisyona değerlendirilmek üzere havale edilmiştir.
7. Adımda 7 kişilik komisyon, 21.06.2007 tarih ve 2444 sayılı yazı ile Başkanlık kaydına verdikleri yazı ve ekindeki 12.06.2007 tarihli kararında özetle; "daha önce komisyon olarak değerlendirme yaptıklarını, bu kez yeni bir komisyon tarafından değerlendirme yapılması görüş ve kanaatini taşıdıklarını" bildirmiştir.
8. Adımda 21.06.2007 tarihli yazının işin denetim ve gözetiminden sorumlu yapı denetim görevlilerine (Serkan AKSOY, Atalay ERGUN ve Barış YILDIZLAR’a) havale edilmiş, yapı denetim görevlileri 26 Haziran 2007 tarih ve 2490 sayılı yazı ile tekrar söz konusu imalatların ilave iş kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirten yazı yazdıklarından ve aynı zamanda 7 kişilik komisyonun 21.06.2007 tarih ve 2444 sayılı yazıdaki talebi üzerine, Dr. Yusuf ORDULUOĞLU, Ahmet S. TUNA, Emin AKIN, Sırdaş KARABOĞA ve N. Mahir KORKMAZ'dan oluşturulan ikinci bir komisyon kurulmuştur.
9. Adımda 7 kişilik komisyonun talebi üzerine oluşturulan ikinci 5 kişilik yeni İş Artış Komisyonu tarafından yapılan değerlendirme ve incelemeler neticesinde hazırlanan" Uygun Görüş Raporu" nda;
"Anahtar teslimi götürü bedel ihale edilerek, AKSAN İnşaat Taahhüdü altında yapımına devam edilen 5.200.000-YTL sözleşme bedelli İÜ. Eczacılık Fakültesi A Blok Güçlendirme İşi 'nde, taahhüt dışı ilave işlerin sözleşmenin 28. maddesi uyarınca ve Yapım İşleri Genel Teknik Şartnamesi'nin 22. maddesi hükümleri uygulanarak yaptırılması hakkında yapı denetim elemanlarınca hazırlanan ilave işlere ait metraj cetveli, yapılacak işler listesi, detay çizimleri ve projeler görevlendirilen komisyonumuzca incelenmiş olup, konu daha önceki raporlar da göz önünde bulundurularak T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın 1107 sayılı Genelgesi ve ilgili Yüksek Fen Kurulu'nun görüşü doğrultusunda değerlendirilmiştir.
…
Bu doğrultuda, güçlendirme, onarım ve restorasyon işi olarak açık ihale usulü ile anahtar teslimi götürü bedel olarak ihale edilen Eczacılık Fakültesi işinin ihale dokümanı incelendiğinde,
Dış cephe uygulamasında, restorasyon ve restitüsyon projelerinde sadece söveler ve kat silmeleri ile ilgili olarak cephe görünüşleri verilmiş olup, bu imalatlarla birlikte, ilave iş kapsamındaki diğer imalatlarla da ilgili tasdikli uygulama projesinde hiçbir detay belirtilmemiştir. Uygulama projeleri, uygulama tekniği açısından yeterince açık değildir. Açıklayıcı olmayan projenin yanı sıra, teknik şartnamede de, ilave işler kapsamında yaptırılması düşünülen imalatların, uygulama projeleri, yapılacak işler ve mahal listeleri, imalat tarifleri ve iş kalemleri listelerinin hiçbirinde yer almadığı açıkça görülmektedir (diğer tüm imalat kalemleri için belirtilmesine rağmen). Söz konusu imalatlarla ilgili olarak, imalatın ne şekilde yapılacağı, kullanılacak malzeme cinsleri, miktarları, ölçüleri, birimleri, yapı tekniği, uygulama detayları, imalat tarifleri belirtilmemiştir. Ayrıca ilave işler ile ilgili hiçbir metraj çalışmasının yapılmadığı, ihale onay belgesi eki yaklaşık maliyet hesap cetvelinde hiçbir imalat miktarı ve bedelinin yer almadığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak yapılan tespitler ve değerlendirmeler neticesinde İÜ. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi ile ilgili olarak taahhüt dışı ilave işlerin sözleşmenin 28. maddesi uyarınca ve Yapım İşleri Genel Teknik Şartnamesi'nin 22. maddesi hükümleri uygulanarak yaptırılması komisyonumuzca uygun görülmüştür." denilmiştir.
İkinci komisyondaki Dr. Yusuf ORDULUOĞLU, Ahmet S. TUNA ve Sırdaş KARABOĞA ilk 7 kişilik komisyonda da bulunarak 12.03.2007 tarihli ilk kararlarında ilave işlerin mükerrer ödeme olacağını belirtmiş olmalarına rağmen, ilk kararlarının aksine Yüksek Fen Kurulundan gelen 1 Mayıs 2007 tarihli Karar doğrultusunda yapılması gereken imalatların ilave işler kapsamında ödenmesi gerektiğine kanaat getirmişler ve diğer komisyon üyeleriyle birlikte oybirliği ile 11.07.2007 tarihinde karar vermişlerdir.
Yukarıda adım adım süreçleri açıklanan olayla ilgili olarak İstanbul Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı 2008 Yılı Hesabına ilişkin Sayıştay 3. Dairesinde yapılan yargılamada, Daire tarafından, işin yukarıdaki süreçlerinden yalnızca ilk komisyon tarafından hazırlanmış olan karara itibar edilmek suretiyle, proje kapsamında bedelsiz olarak yapılması gereken % 10 iş artışına ait imalatlar için yükleniciye ödemede bulunulması tazmin hükmü gerekçesi olarak gösterilmiştir.
Yukarıdaki bilgiler ve mevzuat hükümleri doğrultusunda söz konusu olay yeniden değerlendirilecek olursa;
Dilekçe eki tescil belgesinden de görüleceği üzere açık ihale usulü ile ihale edilerek taraflar arasında anahtar teslimi götürü bedel sözleşme akdedilmiş olan İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından II. dereceden korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillenmiş tarihi bir binanın güçlendirme ve restorasyonu işidir.
İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi'ne ait Teknik Şartname incelendiğinde Teknik Şartnamenin İnşaat, Tesisat ve Elektrik İşlerinin her birisi için ayrı ayrı düzenlenmiş Yapılacak İşler ve Mahal Listeleri, her bir iş kalemine ait yapı tekniği ve uygulama detaylarını tarif eden Yapım Şartları, İmalat Tarifleri, İş Kalemleri Listesi (Pursantaj Tablosu), Birim Fiyat Analizleri ve Güçlendirme, Restitüsyon ve Restorasyon Projeleri’nden müteşekkil olduğu görülmektedir.
İş artışı kapsamında yaptırılan ilave işler:
• 3802 Poz No'lu "Ortalama 20 cm. ebadında profilli imitasyon pencere silmesi yapılması"
• 3803 Poz No'lu "Ortalama 30 cm. ebadında profilli imitasyon kat silmesi yapılması"
• 3500 Poz No'lu "Yonu taşı tozu ve beyaz çimentolu harcı ile pahlı dişli harpuşta yapılması"
• V.2105/A Poz No'lu "Ahşap üzerine iki kat pinoteks sürülmesi"
• Kolon-Kiriş Prekast elemanlarının dış cepheye tatbiki için çeşitli demir işlerinin yapılması
imalatlarıdır.
Öncelikli olarak, iş artışına konu olan ilave işlerin taahhüt kapsamında olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.
“Sözleşmenin ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak toplam bedel üzerinden akdedildiğine” ilişkin işe ait sözleşmenin 6.1. maddesi ve “bir imalata, özellikle uygulama projesinde detaylarıyla yer verilmiş olmasının, o imalatın sözleşme kapsamı dahilinde olduğunun kabulünü gerektireceğine” ilişkin emsal Yüksek Fen Kurulu Kararına göre yukarıda belirtilen işlerin proje kapsamında olup olmadığının belirlenebilmesi için:
1) Projelerin uygulama projesi niteliğinde olup olmadığı?
2) Tasdikli Projelerinde "İmalat Detayları" nın belirtilip belirtilmediği?
3) İhale dokümanı ve/veya Sözleşme ve/veya Teknik Şartnamede imalatların nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin "Yapım Şartları” nın veya "İmalat Tariflerinin" belirtilip belirtilmediği?
4) İmalatların Yapılacak İşler ve Mahal Listesi'nde bulunup bulunmadığı?
5) Mahal Listeleri ve Uygulama Projeleri esas alınarak oluşturulan Yaklaşık Maliyet Hesap Cetvelinde imalatlara ait bir metraj çalışmasının yapılıp yapılmadığı?
Sorularına cevap verilmesi gerekmektedir.
1) Projelerin uygulama projesi niteliğinde olup olmadığı?
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununda;
Uygulama projesi; Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi,
Kesin proje; Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendir ilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi,
Rölöve projesi; Kültür varlıkları ve yakın çevresinin mevcut durumlarının rapor ve ölçekli projesini,
Restorasyon projesi; (Değişik tanım: 10/08/2009 - 27315 S.R.G Yön/2.mad) Kültür varlıklarının korunması amaçlı onarımı, özgün işlevi ve yeni kullanımı için getirilen müdahale teknikleri biçimlerinin rapor ve projesini,
Restitüsyon projesi; Kültür varlıklarının ve yakın çevresinin analizi, benzer yapılarla karşılaştırılması, özgün veya belli bir dönemine ilişkin belgeleri ve çizimleri olan öneri projesini,
ifade etmektedir.
Bu doğrultuda şartnamedeki projeler teknik açıdan incelendiğinde, projelerde inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği hiçbir bilginin bulunmadığı görülecektir. Bu haliyle projelerin uygulama projesi niteliğinde olmadığı, bunların restitüsyon ve restorasyon projeleri olduğu çok açıktır. (Projelerin restitüsyon-restorasyon projeleri olduğu proje lejantlarında ayrıca belirtilmiştir.)
2) Tasdikli projelerinde "İmalat Detayları''nın belirtilip belirtilmediği?
Tescilli eski eser olan Eczacılık Fakültesi binasının Koruma Kurulu’ndan onarım müsaadesinin alınabilmesi için rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin hazırlanması gerekmektedir. Restitüsyon projelerinde, sonradan değişikliğe uğramış, kısmen yıkılmış ya da yok olmuş öğelerin, yapıların veya yerleşmelerin ilk tasarımlarındaki ya da belirli bir tarihteki durumlarının, arşiv kayıtlarından, yapı üzerindeki izlerden, yapıya, yerleşmeye ait çizim fotoğraf gibi belgelerden yararlanılarak plan, kesit ve görünüşlerdeki çizimlerle gösterilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Eczacılık Fakültesi binasının dış cephesinde olduğu bilinen söve ve silmelerin, cephe görünüşlerinde hiçbir teknik ayrıntı ve detay verilmeden gösterilmesi, restitüsyon projelerinde olması gerektiğindendir. İş artışı kapsamındaki dış cephedeki söve, silme ve harpuşta işleri ile ilgili olarak projelerde uygulamaya yönelik hiçbir imalat detayı belirtilmemiştir.
İhale dokümanın tamamında sadece söve ve silmelerle ilgili olarak projelerde belirtilen tek husus, dilekçe çizimde gösterilen kadardır. Bu imalatların yapılacağına ilişkin ise şartnamede hiçbir ibare bulunmamaktadır.
3) İhale dokümanı ve/veya Sözleşme ve/veya Teknik Şartnamede imalatların nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin "Yapım Şartları" nın veya "İmalat Tariflerinin" belirtilip belirtilmediği?
Uygulama projesi niteliğinde olmayan projelerin yanı sıra Teknik Şartnamenin 139-170 sayfaları arasında proje kapsamında yaptırılacak olan tüm imalat kalemleri için "İmalat Tarifleri" ve "Yapım Şartları" ayrı ayrı belirtilmiş olmasına rağmen, dış cephedeki söve ve kat silmeleriyle birlikte kolon ve kiriş prekast elemanlarının proje kapsamında yaptırılacağına ilişkin yapılacak işler ve mahal listesinde, imalat tariflerinde, birim fiyat analizlerinde ve iş kalemleri listesinde hiçbir bilgi yer almamaktadır. Dolayısıyla imalatın ne şekilde yapılacağı, kullanılacak malzeme cinsleri, miktarları, ölçüleri, birimleri, yapı tekniği, uygulama detayları, imalat tarifleri belirsizdir. Dolayısıyla ihale öncesi süreçte yapılan çalışmalarda Silme-Söve-Prekast Kolon-Kiriş ve Harpuşta imalatlarının ihale kapsamında yaptırılmasının öngörülmemiş olduğu aşikardır.
4) İmalatların Yapılacak İşler ve Mahal Listesi'nde bulunup bulunmadığı?
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti başlıklı 8’inci maddesinin (c) bendi:
"Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, yapım işinin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır. " şeklinde düzenlenmiştir.
Teknik Şartnamenin 135-138 sayfalan arasında yer alan "İnşaat İşleri Yapılacak İşler ve Mahal Listesi" incelendiğinde, proje kapsamında yaptırılması öngörülen toplam 79 farklı iş kalemi ayrı ayrı belirtilmiş iken söve, silme, harpuşta ve prekast kolon-kiriş imalatları ile ilgili olarak hiçbir bilginin yer almadığı görülmektedir.
5) Mahal Listeleri ve Uygulama Projeleri esas alınarak oluşturulan Yaklaşık Maliyet Hesap Cetvelinde imalatlara ait bir metraj çalışmasının yapılıp yapılmadığı?
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti başlıklı 8’inci maddesinin (d) bendi:
"Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu yapım işine ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek yapım işlerinde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir.”
Aynı Yönetmeliğin (e) bendi ise:
“Uygulama projesi yapılamayan onarım işleri; uygulama projesi yapılması mümkün olmayan onarım işlerinde, hazırlanan rölövelere dayalı olarak düzenlenen mahal listeleri ve metrajlara göre yaklaşık maliyet hesaplanır.
Anahtar teslimi götürü bedel işlerde ise, uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir." şeklinde düzenlenmiştir.
Buna göre düzenlenen dilekçe eki yaklaşık maliyet cetveli incelendiğinde, 79 farklı inşaat iş kalemi için metraj ve fiyat çalışması yapılmış iken, söve, silme, harpuşta ve prekast kolon-kiriş işleriyle ilgili olarak herhangi bir çalışmanın yapılmamış olduğu görülmektedir.
Diğer taraftan, konu ile ilgili T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığımın 31.03.2005 tarih ve 1107 sayılı Genelgesi'nde; “… ihaleden önce işin iyi tarif edilmesi bakımından proje, teknik şartname gibi hususların yetersiz olduğu durumlarda ilave yazılı tarifler yapılmalıdır. Ayrıca projesi, mahal listesi, detay projelerinde imalat kalemleri belirtilmiş olsa dahi, taahhüt kapsamında nelerin yaptırılacağı veya neleri kapsamadığının ilave olarak açıkça belirtilerek işin tarif edilmesi gerekmektedir.” hükmü mevcuttur.
Buna göre yapıma ilişkin her hususa projede yer verilmesi, bazı hallerde proje tekniği açısından da mümkün olmadığından özellikle onarım işleri için yapılan anahtar teslimi götürü bedel ihalelerde, hazırlanan uygulama projelerin yanı sıra, ödenek durumu gibi hususlar da göz önünde bulundurularak, ihale kapsamında nelerin yaptırılacağının, hazırlanacak olan yapılacak işler listesi, mahal listesi ve detaylı imalat tarifleriyle belirlenmesi gerekmektedir. Nitekim ihale sürecinde istekliler tekliflerini uygulama projeleri ve bunlara ilişkin hazırlanan mahal listelerine dayalı olarak vermektedirler. Aksi takdirde, özellikle onarım işi ihalelerinde, projesinde görülen her unsurun kayıtsız şartsız yaptırılması gibi manasız bir durum ortaya çıkacaktır ki bu durum kamu ihale mevzuatına aykırı olmakla birlikte uygulama tekniği açısından da gerçekleştirilmesi mümkün olamayan bir durumdur.
Son olarak, Dairede yapılan yargılamada, yalnızca ilk komisyon tarafından hazırlanmış olan karara itibar edilmiştir. Taraflar arasında yaşanan ihtilafın çözümü için Yüksek Fen Kurulu'na yapılan başvuru neticesinde verilen kararın uygulanması için, tüm süreci değerlendirerek hazırlanmış olan bir üst komisyon raporunun da dikkate alınması gerekmektedir.
Bu itibarla, yalnızca restorasyon ve restitüsyon projelerindeki kesit ve görünüşlerde hiçbir teknik ayrıntı ve detay verilmeden çizimlerde gösterilen dış cephedeki söve ve kat silmeleriyle birlikte kolon ve kiriş prekast elemanlarının taahhüt kapsamında yaptırılacağına ilişkin tasdikli uygulama projelerinde yapılacak işler ve mahal listesinde, imalat tariflerinde, birim fiyat analizlerinde, iş kalemleri listesinde ve yaklaşık maliyet cetvelinde hiçbir bilgi yer almadığından iş artış komisyonu raporu doğrultusunda söz konusu imalatların bedeli mukabilinde iş artışı kapsamında ödenmesinde mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.
İlam Maddesinin B) Bendi Yönünden İnceleme (İş Artışına Verilen Süre Uzatımı Yönünden İnceleme):
Temyiz dosyası ve İlama ilişkin bilgi ve belgelerden görüleceği üzere;
- Yüklenici 31 Aralık 2007 tarih ve 4261 sayı ile İdare kayıtlarına giren yazısı ile Süre Uzatımı talebinde bulunmuştur.
- Yüklenicinin Sözleşmesinin Süre Uzatımı Verilebilecek Haller ve Şartları başlıklı 19. maddesi ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin İşin süresi ve sürenin uzatılması başlıklı 30. maddesi esaslarına uygun olarak süre uzatımı verilmesi talebinde bulunmuş olduğu Yapı Denetim Görevlilerince değerlendirilmiş; idarenin sebep olduğu hallerden dolayı, işte sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana geldiği, durumun idarece incelenerek işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre Sözleşmenin ve Yapım İşleri Genel Şartnamesinin ilgili hükümlerine göre süre uzatımı verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
- Yapı Denetim Görevlilerince hazırlanan Süre Uzatımı hakkındaki Görüşe binaen, gerekli incelemelerin yapılması için Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığınca Süre Uzatım Komisyonu oluşturulmuştur.
-Yüklenicinin 31 Aralık 2007 tarih ve 4261 sayılı ek süre talep yazısındaki:
A) 02.04.2007 tarih ve 1749 sayılı dilekçeye istinaden düzenlenen 5 nolu hakediş ödemesinin, ancak 17.08.2007 tarihinde gerçekleşebildiği, dolayısıyla arada geçen gün sayısının talebi ile ilgili olarak;
Verilmesi gereken ancak süre uzatım kararında değerlendirmeye alınmamış olan ek süre hesabı:
Yüklenicinin 5. Hakediş dilekçe tarihi: 02.04.2007,
Hakediş Ödemesinin yapıldığı tarih: 17.08.2007
Sözleşmenin 12.2. maddesince hakediş ödemesi için öngörülen süre:
30 günde hakedişin düzenlenmesi,
30 günde tahakkuka bağlanması,
15 günde ödenmesi
= Toplam 75 gün
Geciktirilen Gün Sayısı: 137 (17.08.2007-02.04.2007) - 75 = 62 gün
olarak hesaplanmış ancak bu süre verilecek süre hesabında dikkate alınmamıştır.
B) % 10 dahilinde yaptırılan fazla işlere (519.377,16 YTL) tekabül eden gün sayısının talebi ile ilgili olarak;
İş Artışı kapsamında yaptırılan ve sözleşme bedelinin % 9,988 (519.377,16-YTL) miktarına tekabül eden kısmı için sözleşmesinin 19.1. maddesinde; "Sözleşmede öngörülemeyen durumlar nedeniyle sözleşme bedelinin % 10'na kadar oran dahilinde bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde ilave işin gerektirdiği ek süre yükleniciye verilir." hükmünce işin niteliği ve yapım şartları da göz önünde bulundurularak, (aşağıda hesabı yapılan) asgari 95 günlük ek süre verilmesi gerekir iken, bunun yerine 75 günlük süre uzatımı verilmesi uygun görülmüştür.
İş Artışına göre verilmesi gereken ek süre hesabı:
Günlük Harcama: 5.200.000 TL/ 950 gün = 5.476,70 TL/gün
İş Artışı Tutarı: 519.377,16 TL
Verilmesi Gereken Süre Uzatımı Gün Sayısı: 519.377,16 TL/5.476,70 TL/gün = 94,8 gün
C) 7 nolu hakedişin, Maliye Bakanlığının 31.08.2007 tarih ve 16892 sayılı Tasarruf Tedbirleri Genelgesi gereği 01.10.2007 tarihinden itibaren dördüncü dilim (3 Aylık) ödeneği bloke edilmesinden ötürü tanzim edilemediğinden bloke tarihinden itibaren ödemelerin açıldığının Yapı İşleri Teknik Daire Başkanlığına bildirildiği tarihe kadar geçecek süreye tekabül eden gün sayısının talebi ile ilgili olarak verilmesi gereken süre uzatımının 2007 yılı sonuna kadar kullanılabilir ödenek olmadığından, ödenek olmayan günler için 92 takvim günü olduğu hesap edilmiştir.
Sonuç olarak da; toplamda 249 gün süre uzatımı verilmesi gerekirken 167 gün verilmiştir.
- Buna ilişkin Süre Uzatımı Komisyonu Kararı ise özetle;
"Maliye Bakanlığı 'nın tasarruf tedbirleri kapsamındaki genelgesi gereği 2007 yılı IV. Dönem ödeneklerinin bloke edilmesi hususu göz önüne alındığında. 2007 yılı sonuna kadar kullanılabilir ödenek olmadığından, ödenek olmayan 92 takvim günü ile % 10 iş artışı kapsamında yapılan işlerin nitelik ve miktarları da göz önünde bulundurulduğunda 75 takvim günün, toplam 167 takvim günlük süre uzatımı olarak, fiyat farkları hariç olmak üzere verilmesine ve yeni iş bitim tarihinin 19.12.2008 olarak belirlenmesine oy birliği ile karar verilmiştir."
şeklindedir.
Yukarıda detayları açıklanan olayla ilgili olarak İstanbul Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı 2008 Yılı Hesabına ilişkin Sayıştay 3. Dairesinde yapılan yargılamada İlam maddesinin A) bendinde iş artışı tutarının sözleşme kapsamında yapılması gerektiğinden bahisle bu artışa ilişkin herhangi bir süre uzatımı verilemeyeceği gerekçe gösterilerek, verilen 167 günlük süre uzatımı içerisinde yer alan ve iş artışından kaynaklanan 75 günün usulsüz olduğuna; bu nedenle aslında gecikmeli olarak çalışıldığına ve gecikmeli olarak çalışılan 75 günlük süre için gecikme cezası kesilmesi gerektiği düşüncesiyle kesilmeyen 75 günlük gecikme cezası tutarı tazmin hükmüne konu edilmiştir.
Yukarıda belirtilen açıklamalardan görüleceği üzere İlamda belirtilenin aksine İ.Ü. Eczacılık Fakültesi Güçlendirme İşi'nin süre uzatımı ile ilgili olarak; Daire Başkanlığınca yalnızca (İnş. Müh. Emin AKIN, İnş. Yük. Müh. U. Emre TEMELLİ, Mak. Tekn. Mustafa AKSU, Elekt. Tekn. Nevzat KÖKLÜ ve İnş. Tek. Fatih ORMAN’dan oluşan 5 kişilik) bir komisyon kurulmuş olup 04 Temmuz 2008 tarih ve ECZ/2008/01 sayılı tek bir Süre Uzatım Kararı alınmıştır.
İlamda belirtilen; “27.07.2007 tarihinde, 7 kişiden oluşan süre uzatım komisyonu tarafından alınıp Prof. Dr. Günay SARIYAR tarafından onaylanan Süre Uzatım Kararı 'nda; ..." şeklindeki ifade, İş Artış Komisyonu tarafından düzenlenen "İlave İşlere Ait Kabul Edilen Fiyat Cetvelindeki ifadedir.
Süre Uzatım Kararı olmayıp da taahhüt dışı ilave işlerin iş artışı kapsamında yaptırılması ile ilgili olarak İş Artış Komisyonu tarafından düzenlenen "Uygun Görüş Raporu" ve "Taahhüt Dışı İlave İşlere ait Miktar ve Fiyat Tespitlerine ilişkin tutanaklardan olan "İlave İşlere Ait Kabul Edilen Fiyat Cetveli" nde yer alan "... süre uzatımı verilmeksizin" ifadesiyle belirtilmek istenen ise;
Yapım İşleri Genci Şartnamesinin Sözleşme Kapsamında Yaptırılabilecek İlave İşler, İş Eksilişi Ve İşin Tasfiyesi başlıklı 22. maddesinde yer alan:
"Yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10'una … kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir." hükmünden kaynaklanmaktadır.
Çünkü, İş Artış Komisyonu olarak kurulan komisyon, kendisine yapılan görevlendirme kapsamında, çalışmalarını yalnızca taahhüt dışı ilave işler ile ilgili olarak yapmış olup, süre ilgili hususu değerlendirme yetkisinde değildir.
Bununla birlikte konu ile ilgili olarak esas alınması gereken sözleşmenin Süre Uzatımı Verilebilecek Haller ve Şartları başlıklı 19.1. maddesindeki; "Sözleşmede öngörülemeyen durumlar nedeniyle sözleşme bedelinin % 10'na kadar oran dahilinde bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde ilave işin gerektirdiği ek süre yükleniciye verilir.” hükmü çok açıktır.
Bu itibarla, İlamın A) bendine ilişkin açıklamalarda belirtildiği üzere imalatların bedeli mukabilinde iş artışı kapsamında ödenmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığından söz konusu iş artışına ilişkin yeteri kadar süre uzatımı verilmesinde de yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde bir aykırılık bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, dilekçi iddialarının kabulü ile 1304 sayılı İlamın 11. maddesi ile verilen a) bendinden 612.865,04 TL ve b) bendinden 195.000,00 TL olmak üzere toplam 807.865,04 TL’nin tazminine ilişkin hükmün KALDIRILMASINA,
Karar verildiği 30.01.2014 tarih ve 38306 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
