Temyiz Kurulu Kararı
Saymanlık Adı : Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü
Yılı : 2006
Dairesi : 2
İlam No : 1122
Dosya No : 34431
Tutanak No : 35238
Tutanak Tarihi : 19.06.2012
Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü adına duruşma talebinde bulunulması üzerine Kurum adına duruşmaya katılan Necmettin TAHİROĞLU Kurum Vekili Avukat İsmail ÖZOĞUL ve Kurum Avukatı Adem ZİR ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü;
Dilekçi dosyanın tekemmülünden sonra göndermiş olduğu 19.12.2011 tarihli dilekçesinde özetle;
Ankara Büyükşehir Belediyesi Elektrik, Gaz ve Otobüs İşletmeleri Genel Müdürlüğü (EGO) ile Ankara Metrosu Ulus-Keçiören Yüklenicisi akdedilen Sözleşmenin, sözleşme değişiklikleriyle değiştirilen 2.1 maddesinde anahtar teslimi götürü bedel dahilinde yapılacak olan işin: “Ankara Metrosunun yaklaşık 7,6 km uzunluğunda ve 6 istasyonlu Ulus-Keçiören hattının Ankara Metrosu 1. Asama sistemi ile entegre olacak şekilde,
- Teknik ve Mali Fizibilite etüdünün yapımı,
- Teknik Şartname ve belgelere uygun olarak tüm projelerin hazırlanarak uygulama projesi haline getirilmesi,
- Bütün bina ve inşaat işlerinin yapımı ile bunlarla bağlantılı işleri,
- Kesin Projelerin bütün sistem için hazırlanması, işlerinin anahtar teslimi yöntemiyle yapılarak teslim edilmesi işidir.” Şeklinde tanımlandığını; (EK:1)
Sözleşmenin 11.1 maddesinin (a) fıkrasında Sözleşme Ekleri arasında yer alan Niyet Mektubu Eki Götürü Fiyat Cetvelinde, 6 İstasyonlu 7.6 Km uzunluğundaki anahtar teslimi götürü bedel işin açılımının:
İstasyon Sayısı: 6
Güzergah uzunluğu:7580 m
Aç Kapa uzunluğu: 2450m
Delme Tünel Uzunluğu: 4250m
istasyon toplam uzunluğu: 840 m
olarak belirlendiğini; aynı dokümanda, Anahtar Teslimi Götürü bedel dahilinde yapılacak istasyonların:
1. ASKİ
2. DIŞKAPI
3. KALABA
4. MECİDİYE
5. KUYUBAŞI
6. DUTLUK
Olarak belirlenmiş olduğunu; Teklif Verme Klavuzu’nun İşin Tarifi başlıklı 1.2 maddesinde ve Sözleşme eki Teknik Şartnamenin 5.1.1 maddesinde de işin kapsamı ve tarifinin Sözleşmenin 2.1 Maddesindeki şekilde tanımlandığını; (EK:2, EK:3)
İlamda ise, doğrudan yüklenici taahhüdünde bulunan işlerin sayılmasıyla yetinilerek işin tarifi ve çerçevesinin açık bırakıldığını;
Götürü bedel iş kapsamındaki imalatların dayanağını teşkil eden sözleşme hükümleriyle, götürü bedelin %30 artırılması kapsamında değiştirilen ve ilave edilen imalatların dayanağını teşkil eden Sözleşme hükümlerinin farklı olduğunu;
Şayet, götürü bedel iş sözleşmeye bağlandığı ilk şekliyle başlayıp tamamlanmış olsaydı ve tazmin konusu Kuyubaşı-Dutluk arası Yaklaşım Rampası ve Yaklaşım Tüneli ile Dutluk Yaklaşım Şaftı ve Tüneli imalatları işin değiştirilmeden ve genişletilmeden önceki götürü bedel iş kapsamındaki evresinde yaptırılmış olsa idi, bedellerinin sözleşmenin 7. maddesinde hükme bağlanan anahtar teslimi götürü bedel dahilinde ödenmesi gerekeceği ve ilave bedel hesaplanamayacağı hususunda şüphe bulunmadığını;
Ulus-Keçiören Raylı Sistem Hattı İnşaat ve Bina İşleri Sözleşmesinin 15.7.2003 tarihinde taraflarca imzalanmasını müteakip, işin plan-profil ve projeleri DLH Genel Müdürlüğüne onay için sunulduğunu ve güzergah plan ve projeleriyle ilgili DLH görüş ve önerilerinin, İdare, Müşavir ve Yüklenicinin katılımıyla yapılan 25.08.2003 tarihli genel toplantıda değerlendirilerek yapılacak işin genel çerçevesi konusunda mutabakata varıldığını;(EK:5) İdarece yapılan fizibilite çalışmaları sonucunda, 4 Numaralı Değişiklik Emri ile, mevcut ve gelecekte yapılacak diğer raylı sistem hatları ile entegrasyonu sağlamak, Tandoğan’da yerleşik üniversite ve iş merkezlerine, EGO Genel Müdürlüğü yeni binasına ve Ankara Garına yolculuk taleplerini karşılamak gibi hususlar çerçevesinde yapılan etüt ve alternatifli çalışmalar sonucunda; hattın Ulus yerine Tandoğan’a yönlendirilmesine karar verildiğini; Hattın Kuzeyde Keçiören Gazino durağına kadar uzatılması ve Güneyde Ulus yerine Tandoğan’a yönlendirilmesi nedeniyle, Gazino-Tandoğan arasında yer alan güzergahın Gazino-EGO arasında yer alan 9 adet istasyonun yapımı ile hat işlerinin, tesisat döşenmesi işlerinin, asansör ve yürüyen merdivenlerin temin ve montajının yapılabilmesi için Sözleşmenin 30.1 maddesi uyarınca götürü sözleşme bedelinin %30 artırıldığını ve söz konusu iş değişiklikleri ve ilave işler bağlamında düzenlenen 4 numaralı değişiklik emrinin, gereğinin yerine getirilmesi için 25.8.2006 tarihli yazı ekinde yükleniciye tebliğ edilmiş olduğunu; (EK:6)
4 Numaralı Değişiklik Emriyle Sözleşmede yapılan değişikliklere bakıldığında, Sözleşmenin, “Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü İşveren, Ankara Metrosu Ulus-Keçiören Hattı yüklenicisi ise Yüklenici olarak tanımlanmıştır.” Şeklinde olan 1. maddesinin, “Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü İşveren, Ankara Metrosu Tandoğan-Keçiören hattı yüklenicisi ise Yüklenici olarak tanımlanmıştır.”
“Ankara Metrosunun yaklaşık 7.6 km uzunluğunda ve 6 istasyonlu Ulus- Keçiören hattının, Ankara 1. Aşama Sistemi ile entegre olacak şekilde” olan 2. maddesinin, “Ankara Metrosunun yaklaşık 10.590 km uzunluğunda ve 11 İstasyonlu Tandoğan-Keçiören hattının 9.625 km’ lik ve 9 İstasyonluk bölümünün Ankara Metrosu 1. Asama sistemi ile entegre olacak şekilde”,
Sözleşmenin 7. Maddesinde KDV hariç 153.721.325.20 ABD Doları olarak belirlenen götürü sözleşme bedelinin ise KDV hariç 199.837.722.40 olarak değiştirildiğini;
Keza Teknik Şartnamenin 5.1.1 maddesi 1. Paragrafında yer alan:
“Bu sistemin yapımı, birinci aşama Metro Sisteminin Ulus İstasyonundan başlayarak Keçiören’e kadar uzanacaktır. Bu koridor boyunca yapılacak metro sistemi, tamamıyla ayrımlı bir güzergah üzerinde 6(altı) istasyonlu Çift yollu yaklaşık 7.6 km olacaktır...” maddesinin, “Bu sistemin yapımı, Ankaray Sisteminin Tandoğan İstasyonundan başlayarak Keçiören’e kadar uzanacaktır. Bu koridor boyunca yapılacak Metro sistemi, tamamıyla ayrımlı bir güzergah üzerinde,11 (on bir) istasyonlu çift yollu, yaklaşık 10.59 km olacaktır. Yüklenici bu istasyonlardan götürü fiyat cetvelinde tanımlanmış olan 9 istasyon ve 9.625 m lik hattan sorumludur ……” seklinde, değiştirildiğini;
Götürü bedel dahilinde inşa edilmesi ön görülen 7.6 km uzunluğundaki 6 istasyonlu Ulus-Keçiören hattı ile, sözleşme bedelinin %30 artırılması kapsamında değiştirilen 9 istasyonlu 9.625 m. uzunluğundaki güzergah değişikliklerini mukayeseli olarak gösteren Plan-profilin, götürü bedel dahilindeki Kuyubaşı-Dutluk güzergahının konum ve istikametiyle, değiştirilen Kuyubaşı-Dutluk arası güzergahın konum ve istikamet farklarının tespiti açısından incelendiğinde; Değiştirilmeden önceki plan profildeki Kuyubaşı-Dutluk arası güzergahın, Kızlarpınarı Caddesi boyunca uzandığının ve caddenin altından delme tünel yöntemiyle imal ve inşa edilecek şekilde planlandığının ve hattın Dutluk İstasyonunda son bulduğunun görüldüğünü; ancak, teknik şartnamede ilk güzergah için öngörülen emniyetli maksimum ana hat eğiminin ve aracın kıvrılma veya burulma kuvveleri oluşturmasını önlemek için öngörülen ters veya kesikli kurblar arasındaki teğetlik sağlanmasını hükme bağlayan sınırlayıcı bazı teknik şartname hükümlerini değiştirilmeksizin ve teknik şartname değişikliklerine paralel olarak Kuyubaşı-Dutluk güzergahını değiştirilmeksizin, Dutluk İstasyonundan sonra Keçiören’e doğru uzatılan ek güzergaha ve Gazino İstasyonuna sağlıklı bir işletim hattı inşa etmenin ve hat bütünlüğünü oluşturabilmenin teknik olarak mümkün olmaması nedeniyle, teknik şartnamenin bazı sınırlayıcı hükümlerinin değiştirilmesinin ve Teknik Şartnamede yapılan değişiklikler doğrultusunda (tüm Güzergahta olduğu gibi) Kuyubaşı-Dutluk güzergahının da değiştirilmesinin gerektiğini;
Bu bağlamda, 1 Numaralı Değişiklik Emrindeki Teknik Şartname değişikliklerine konu açısından bakıldığında;
Teknik Şartnamenin, “Yolcu konforunu sağlamak ve aracın kıvrılma veya burulma kuvveleri oluşturulmasını önlemek için ters veya kesikli kurblar arasında yeterince teğetlik sağlanmalıdır. Deversiz teğetlerin arzu edilen minimum uzunluğu saatte km cinsinden V/2 veya 40 m alınacaktır. (hangisi büyükse)” hükmünü getiren 7.3.3.1 maddesinin,
“Yolcu konforunu sağlamak ve aracın kıvrılma veya burulma kuvveleri oluşturmasını önlemek için ters veya kesikli kurblar arasında yeterince teğetlik sağlanmalıdır.” Şeklinde,
Teknik Şartnamenin, “Emniyetli maksimum anahat eğimi % 3.0 dır.” hükmünü koyan 7.3.4.1 maddesinin,
“Emniyetli maksimum ana hat eğimi % 3.5 tir.” Şeklinde;
Teknik Şartnamenin, “Eğimler: ana hatta maksimum %3.0 İstasyonlarda maksimum 0.5 tir.” Düzenlemesini getiren 15.2.7 maddesinin,
“Eğimler: Ana hatta maksimum %3.5 İstasyonlarda maksimum %0.5” olarak değiştirildiğini ve Teknik Şartnamenin Eğimle ilgili 7.3.4.1 maddesinin değiştirildiğinin, 4 numaralı Değişiklik Emrinde de tekrar edilmiş olduğunu;(EK: 9)
Götürü Bedel dahilinde yapımı öngörülen ilk plan profildeki Kuyubaşı-Dutluk güzergahı değiştirilmeksizin, 4 Numaralı Değişiklik Emriyle, Dutluk istasyonundan sonra Keçiören’e doğru uzatılan hat yolu ve ilave Gazino İstasyonuyla sağlıklı ve teknik gereklere uygun entegrasyon sağlanabilmesi mümkün olmadığından, yukarıda açıklanan Teknik Şartname değişiklikleri doğrultusunda, Kızlarpınarı Caddesi’nin altından uzanan Kuyubaşı-Dutluk hat yolunun, yerleşim alanlarına doğru kaydırılmak zorunda kalındığını ve bu bağlamda; Kuyubaşı-Dutluk-Gazino İstasyonları arasında 148 adet binanın altından minimum 8.00 metre, maksimum 36 metre derinlikten geçildiğini;(EK:8)
Kuyubaşı-Dutluk güzergahının değiştirilmek durumunda kalınması nedeniyle “İstimlak işlerinin tamamlanması ve istasyon bölgeleri ile güzergah için gerekli iş alanının bir ücret talep edilmeden yükleniciye teslim edilmesini” hükme bağlayan Sözleşme 14.1 maddesi uyarınca, yükleniciye yer teslimi yapılamadığını; gerek Kuyubaşı-Dutluk -Gazino delme tünel istasyonlarına ait Aç-Kapa bölümlerinin inşasına ancak ana tünel kazısından sonra başlanabileceği için, gerekse ana tünel kazılarının altyapı aktarım sorunları yaşanmadan, yeni trafik düzenlemesine ihtiyaç duyulmadan, mevcut trafik akışındaki aksamayı minimuma indirmek, kamu rahat ve konforunu ihlal etmeyecek ve yapım kolaylığı sağlayacak ve bir an önce imalatlara başlanabilmesini temin etmek için çözümler aranması ve üretilmesi yoluna gidildiğini ve bu bağlamda; Kuyubaşı-Dutluk istasyonları arasında yer alan 1330 mt’lik delme tünel imalatına Kuyubaşı tarafından başlanabilmesi için Fatih Lisesi arkasında yer alan bölgede bir yaklaşım rampası ve yaklaşım tüneli oluşturularak mezkur imalatlar yardımı ile ana tünel imalatına başlanılabilmesinin öngörüldüğünü; güzergah kapsamındaki delme tünel imalatlarına Dutluk tarafından da başlanılabilmesi için Yüklenici firmanın 20.10.2003 tarih ve 2003/EGO-90-91 ve 92 sayılı yazılar ile Dutluk İstasyonu inşaat şaftı yerleşim planı kesit ve detayları ile Dutluk İstasyonu inşaat şaftı geçici trafik düzenleme projelerini İdarenin onayına sunduğunu; ancak onaya sunulan şaftın Kuyubaşı ve Gazino istasyonlarında da planlandığı gibi ileride istasyon havalandırma şaftı olarak kullanılabilecek şekilde projelendirilmiş olmasına rağmen, söz konusu şaftın Nuri Pamir Caddesi, Kızlarpınarı Caddesi ve Gazeteci Rafet Genç Caddelerinin kesiştiği kavşak noktasında (İstasyon inşaat alanı ve anahat güzergah üzerinde) planlanmış olması nedeniyle kavşaktaki trafik akışının engellenmemesinin temin maksadıyla Dutluk yaklaşım şaft ve tünelinin yerinin değiştirilmesine ve mezkur imalatın istasyon ve güzergah tünelleri için yardımcı bir mekan(Yangın kaçış vs) olarak inşa ettirilmesinin öngörüldüğünü;
Yaklaşım rampası ve tüneli, yaklaşım şaftı imalatlarının İlam’da da belirtildiği üzere delme tünel imalatına başlanılabilmesi için öngörülen zorunlu ön imalatlar olduğunu; Kuyubaşı yönünden delme tünel imalatına başlanılabilinmesi için öncelikle bir yaklaşım rampası yapılması, yaklaşım rampasından yaklaşım tüneline, oradan da ana tünel imalatına başlanılabilmesi; keza, Dutluk tarafından da öncelikle bir havalandırma şaftı açılması oradan yaklaşım tüneline, yaklaşım tünelinden de delme tünel imalatlarına başlanılabilinmesi için mezkur imalatlara gerek duyulduğunu; ancak, başlangıçta imalatlar öncelikle delme tünel imalatına başlanılabilmesi için öngörülmüş olsa da, bahis konusu imalatların idarece yalnızca geçici imalatlar olarak ele alınmadığını; Kuyubaşı yaklaşım tüneli ve rampasının aynı zamanda bir servis+bakım tüneli, Dutluk yaklaşım şaftı ve yaklaşım tünelinin de Dutluk istasyonu ve güzergah tünelleri için yardımcı mekan(Yangın kaçış tüneli vs) olarak kullanılacak şekilde, bir başka anlatımla, 4 Numaralı Değişiklik emri eki Götürü fiyat cetvelinin 8.5/1 referans numarası bölümünde yapımı öngörülen ana işle doğrudan bağlantılı ek işler olarak yaptırıldığını ve bedellerinin Sözleşmenin 30.3. maddesi (a) fıkrası uyarınca hesaplanıp ödenmiş olduğunu;
Yani, Kuyubaşı yaklaşım rampası ve yaklaşım tüneli ile Dutluk yaklaşım şaftı ve yaklaşım tüneli imalatlarının, tümüyle Dutluk İstasyonundan sonra Keçiören’e doğru uzatılan hat yolu ve Gazino İstasyonu ile teknik gereklere uygun entegrasyon sağlanabilmesi için değiştirilen Kuyubaşı-Dutluk arası hat yolunda imal ve inşa edilmiş olduğunu;
EK:10’da sunulan Kuyubaşı yaklaşım rampası ve tüneli projesi incelendiğinde, mezkur imalatın ana hat ile birleştiği noktanın 7+800.000 km, EK:11’de sunulan Dutluk yaklaşım şaftı ve tüneline ilişkin proje incelendiğinde, yaklaşım tünelinin ana hat ile kesiştiği noktanın 8+444.404 km olduğunun görüleceğini ve mezkur imalatların 30.1 madde uyarınca hem değiştirilen hem de ek iş kapsamında imal edilmiş olduğu sonucunun çıkarılacağını;
Öte yandan; İlam’daki Kuyubaşı Yaklaşım Rampası ve tüneli ile Dutluk Yaklaşım Şaftı ve tüneli imalat bedellerinin idarece 12.9.2005 tarihli olur ile yükleniciye ödendiği, buna mukabil Meteoroloji İstasyonu ile Belediye İstasyonu arasındaki ana tünel kazısına başlanılabilmesi için TİGEM arazisinde yapılmak durumunda kalınan yaklaşım tüneline ek bedel ödenmesinin 5.7.2005 tarihli idare yazılarıyla reddedildiğinden söz edilerek, iki Olur’un kıyaslandığını ve idarenin aynı imalatlar konusunda çelişkili davrandığı, Meteoroloji-Belediye hat yolundaki yaklaşım tüneline ödenmeyen bedelin, Kuyubaşı-Dutluk İstasyonları arasındaki imalatlar için sırf idarenin yönlendirilmesi sonucunda yaptırıldığı gerekçe gösterilerek yükleniciye fazladan ödendiği sonucuna varıldığını; ancak bu tazmin gerekçesinde tüm imalatların götürü bedel dahilinde yapıldığı varsayımına dayanıldığını; her iki Olur’un dayandığı yasal gerekçeler in farklı ve kendi içinde tutarlı olduğunu ve mezkur yazılar arasında çelişki bulunmadığını; Şöyle ki: 5.7.2005 tarihli idare yazıları incelendiğinde: “Yükleniminiz altında bulunan Ankara Metrosu Ulus-Keçören Hattı İnşaatı kapsamında , Meteoroloji-Belediye İstasyonları arasında yer alan tünel inşaatına başlayabilmek için TİGEM arazisinde yapılan yaklaşım tüneli imalat bedeli ilgi (a) yazınızla talep edilmektedir.
…
Sözleşme kapsamındaki güzergahın kazı çalışmalarını yapabilmek için yapılması düşünülen yaklaşım rampası, şaft vb. imalatlar sözleşme kapsamındaki imalatları yapabilmek için yapılacak geçici imalatlar olması nedeniyle bu imalatlara Sözleşme bedeli dışında Ek bir bedel ödenmesi söz konusu değildir.” denildiğini;(EK:12)
Yukarıdaki idare yazısında, mezkur imalatın Ankara Metrosu Ulus-Keçiören Hattı İnşaatı kapsamında geçici bir iş olduğunu, başka bir anlatımla götürü bedel iş kapsamında geçici bir imalat olarak değerlendirildiğini ve götürü bedel iş kapsamındaki imalat bedellerinin ancak götürü bedel dahilinde ödenebileceği belirtilerek, Yüklenici tarafından talep edilen ek bedelin ödenmesinin reddedildiğini;
16.5.2005 tarihli idare yazısında, “Kuyubaşı-Dutluk arasında yapılacak olan tünel imalatı için, tarafınızdan yapım yöntemi olarak seçilen ve geçici işler kapsamında ele alınan Yaklaşım-Tüneli ve Yaklaşım Rampası önce eski durumuna getirilmesi gereken geçici imalat olarak nitelendirilmiş, daha sonra yaklaşım tünelinin, işletme sırasında tüm hatta hizmet verecek bir Servis+Bakım Tüneli olarak kullanılacağı görüşüne varılmıştır.
Ayrıca, güzergah kapsamındaki delme tünel imalatlarına Dutluk İstasyonu tarafından da başlanılabilinmesi için Dutluk istasyonunda öncelikle inşaat şaftı, daha sonra ise İstasyon havalandırma şaftı olarak kullanılması planlanarak sunulan şaftın; idaremizce yerleşim açısından uygun bulunmaması nedeniyle söz konusu Dutluk Şaftı ve Tüneli, Dutluk İstasyonu ve Güzergah tünelleri için yardımcı bir mekan olarak kullanılabileceği görüşüyle ilave bir mekan olarak yaptırılmıştır.” denilerek, yazının son bölümünde, mezkur imalatların Sözleşmenin 30. Maddesi uyarınca düzenlenen değişiklik emri kapsamında ve Sözleşmenin 30.3 maddesi (a) fıkrası uyarınca bedellerinin değerlendirilerek (34 numaralı) hak edişe dahil edildiğinin vurgulandığını;(EK:13)
Her iki idare yazısı karşılaştırıldığında, İdarenin götürü bedel dahilindeki imalatların bedellerinin götürü sözleşme bedeli dahilinde; 30.1 madde uyarınca değiştirilen ve ilave edilen iş bedellerinin de Sözleşmenin % 30 artırılan iş bedeli kapsamında ve 30.3 madde uyarınca ödenmesinin öngörüldüğünü ve her iki olur yazısı gerekçelerinin kendi içinde tutarlı ve sözleşmeye uygun olduğunu;
Sonuç olarak, Kuyubaşı Yaklaşım Rampası ve Yaklaşım Tüneli, Dutluk Yaklaşım Şaftı ve Tüneli İmalatları götürü iş kapsamında ve götürü bedel dahilindeki imalatlar olmayıp, Sözleşmenin 30.1 maddesi uyarınca değiştirilen ve uzatılan(ek iş) Kuyubaşı-Dutluk güzergahında imal ve inşa edilmiş olduğundan, bedellerinin 30.1 madde uyarınca % 30 artırılan götürü bedel dahilinde ödenmesinin hukuka ve sözleşmenin anılan maddelerine uygun olduğunu belirterek tazmin hükmünün kaldırılmasını talep etmiştir.
Ankara Metrosu (Ulus) Tandoğan-Keçiören Metro Hattı İnşaatı İşi 19.03.2003 tarihinde, “İl Özel İdareleri, Belediyeler veya Bunlara Bağlı Kurumlar Tarafından İşletilen Elektrik, Havagazı, Tramvay ve Tünel İşletmelerinin Alım ve Satım Esaslarına Dair 4768 Sayılı Kanunun 3 üncü Maddesi Uyarınca Tertiplenen Yönetmelik”nin 4/a maddesine göre ihale edilmiştir.
Ankara Metrosu (Ulus) Tandoğan-Keçiören Metro Hattı İnşaatı İşi’ne ilişkin Sözleşmenin “Konu ve Kapsam” başlıklı 2 nci maddesine göre;
- İşin teknik ve mali fizibilite etüdünün yapımı,
- Teknik şartname ve belgelere uygun olarak tüm projelerin (zemin etüdü, alt yapı aktarımı, mimari, inşaat, elektrik ve mekanik işler) hazırlanarak uygulama projesi haline getirilmesi,
- Kesin projelerin bütün sistem için, sistemin parçaları için hazırlanması,
- İşlerin anahtar teslimi yöntemiyle yapılarak teslim edilmesi,
işlerinin gerçekleştirilmesi yüklenicinin sorumluluğunda bulunmakta, aynı madde hükümleri uyarınca yüklenicinin işe başlamadan önce her türlü teknik ve mali fizibiliteye dayalı projeleri hazırlayarak başta işveren (EGO) olmak üzere, diğer ilgili kuruluşlara onaylatması gerekmektedir. Ayrıca maddede hüküm altına alındığı üzere, sözleşmenin eki olan teknik şartname kuralları sistem tasarımına yardımcı olmak amacıyla sözleşmenin ekine konulmuş olup, sistemin işin teknik gereklerine, fen ve sanat kurallarına uygun biçimde tasarımıyla ilgili tüm sorumluluk yükleniciye ait bulunmaktadır.
“Tanımlar” başlıklı 5 inci maddesine göre;
“Götürü usul” kavramı; eser, mal veya hizmetin taraflarca önceden tahmin edilip kararlaştırılan bedelle yapımı, teslimi ve ifasını,
“Anahtar teslimi” kavramı; sistemin bütün parçaları ile bir bütün olarak yüklenici tarafından tasarım, etüd, proje, yapım ve deneme işletmesi ile işletme ve bakım gözetimi dahil, tam işler durumda işverene teslimini,
“Sistem” kavramı; sözleşme ve eklerinde, teknik şartnamede tanımlandığı biçimi ile belirtilen amacına ve gelir işletmesine uygun 3. aşama metro inşaatının yapılmasını,
“İş” kavramı; sözleşme ve eklerinde kapsamı belirtilen teçhizat, malzeme ve hizmetlerin temini ile sınırlı olmamak üzere sözleşme belgelerinin gereklerinin yerine getirilmesini,
İfade etmektedir.
“Sözleşme Bedeli” başlıklı 7 nci maddesine göre;
Sözleşme ve eki proje ve belgelerde tanım ve kapsamı belirlenen sözleşme konusu işe ait her türlü etüt, uygulama projesi ile teknik ve mali fizibilite etütlerinin hazırlanması ile bina ve inşaat işleri anahtar teslimi götürü bedeli KDV hariç 153.721.325,20- ABD Doları olup; işlerin yürütülmesindeki işçi, malzeme veya ulaşım maliyetleri ile diğer maliyet artışı nedeniyle götürü fiyat cetvelinde yer alan fiyatlar değiştirilemez, bu nedenle fazla ödeme yapılamaz.
Sözleşme eklerinin “Öncelik Sırası” başlıklı 11.2 nci maddesine göre;
Sözleşme belgelerinin öncelik sırası aşağıdaki şekilde olacaktır:
a) Sözleşme Değişiklikleri
b) Sözleşme Koşulları
c) Teknik Şartname,
d) Proje ve Çizimler
e) Diğer Sözleşme Ekleri
“Sözleşme Verileri” başlıklı 11.4 üncü maddesine göre;
Yüklenici, İşverene, sözleşme verilerini belirtilen tarihlerde sunacaktır. Bu dokümanlardan işverenin onayına tabi olanlar işveren tarafından onaylandıktan sonra geçerli olacaktır. Yüklenici işi, sözleşme verilerine uygun olarak yapacaktır.
“Proje ve Çizimler” başlıklı 11.4.1 inci maddesine göre;
Tüm projelerin (avan, kesin, uygulama, detay) tasarımı, çizimi ve işverene onaylattırılması yükümlülüğü yükleniciye aittir.
İşverenin teslim edilen projeleri onaylamaması durumunda, yüklenici, işverenin isteklerini karşılayacak biçimde projeleri yeniden düzenleyecek ve onaylatacaktır.
Proje çizim ve hatalarının sorumluluğu yükleniciye aittir. Bu çerçevede, proje çizim ve/veya verilerin, hatalı, yanlış ve eksik olmaları sonucu doğacak tüm masrafları yüklenici karşılayacaktır.
“Ek Çizim ve Talimatlar” başlıklı 11.4.2 nci maddesine göre;
İşveren idare işin ilerlemesi sırasında, işin uygun ve yeterli şekilde yapımı, işletim ve bakım gözetimi için zaman zaman gerekli yükleniciden ek çizimler isteme ve bu yönde talimat verme yetkisine sahiptir. Yüklenici bunlara aynen uymak zorundadır.
“Yüklenicinin Hataları” başlıklı 11.4.4.1 inci maddesine göre;
Yüklenici kendisinden kaynaklanan her hangi bir aksaklık, çelişki, yetersizlik, uygunsuzluk, hata veya ihmal sebebiyle gerekli olan değişiklikleri ve düzeltmeleri, masrafları kendisine ait olmak üzere yapacak, tüm verileri, bilgileri buna göre değiştirecektir. Bu işlerin yüklenici tarafından yapılmaması halinde işveren söz konusu işleri bizzat yapabilir veya bir başkasına yaptırabilir. İşveren bu iş ile ilgili olarak yapılan bütün masrafları yükleniciden tahsil etmeye hak kazanacaktır.
“Yüklenicinin Genel Sorumlulukları” başlıklı 15.1 inci maddesine göre;
Yüklenici teknik şartnamede ve/veya onaylı proje ve çizimlerde belirtildiği biçimde işlerin tam uygulama tasarımlarını, işin her parçasını ve bütün parçalarını elde edecek biçimde geliştirecektir. İşin her parçası birlikte ve tek başına kendi veya birleştiklerinin amaçlarına uygun olacak, bir bütün olarak ve uygun şekilde işletme amaçları, işletme ihtiyaçları ve sistem kabul koşullarını karşılayacaktır. Yüklenici, bütün geçici işlerin yapılmasından sorumlu olacaktır.
“Teklifin Yeterliliği” başlıklı 15.2 nci maddesine göre;
Yüklenici, teklifini vermekle sözleşmede gösterilen ve belirtilen işlerin gerçekleştirilmesi olanakları, iş yerindeki genel koşullar, sözleşme bedelini etkileyebilecek diğer durum ve koşullar konusunda tam bilgi edinmiş ve fiyatlarını buna göre tespit etmiş kabul edilecek ve yanlış anlama, yanlış hüküm ya da yanlış edinilen bilgiden yüklenici sorumlu olacaktır.
“Yapım Yöntemleri” başlıklı 15.3 üncü maddesine göre;
Yüklenici iş yeri dahilinde ve haricindeki bütün çalışmaların ve yapım yöntemlerinin yeterliliği, stabilitesi ve güvenliğinden sorumlu olacaktır.
“Aplikasyon” başlıklı 15.4 üncü maddesine göre;
Yüklenici, işin uygun ve doğru olarak aplike edilmesinden, işin bütün kısımlarının doğru olmasından ve bu hususlar için gerekli bütün mühendislik araçlarının, gereçlerinin ve işçiliğin temininden sorumlu olacaktır. İşlerin ilerlemesi sırasında her hangi bir zamanda işin her hangi bir parçasında bir hatanın görülmesi durumunda, Yüklenici, masrafı kendisine ait olmak üzere, bu çeşit hatayı, işvereni tatmin edecek biçimde düzeltecektir. Her hangi bir aplikasyonun, işveren tarafından kontrol edilmiş olması, bunların doğruluğu hususunda yükleniciyi sorumluluktan kurtarmayacaktır.
“İşçilik ve Malzeme” başlıklı 15.16.1 inci maddesine göre;
Temin edilecek her tesis ve yapılacak her iş teknik şartnamede belirtildiği gibi olacaktır. Belirtilmemişse işveren ile mutabakat sağlanarak ilgili standarda göre imal edilecek, yapılacak ve yürütülecektir. İşçilik ve malzeme, teknik şartnamede belirtildiği türde ve talimatlara uygun olacaktır.
“Uygun Nitelikte Olmayan İş ve Malzeme” başlıklı 17.1 inci maddesine göre;
İş parçasının denetimi, incelenmesi veya testi sonunda işveren bu iş parçasını kusurlu bulur ve teknik şartnameye uygun bulmaz ise, itirazını yükleniciye yazılı olarak bildirecektir. Yüklenici kusuru hızla düzeltecek ve teknik şartnameye uygun hale getirecektir.
“Garanti” başlıklı 18 inci maddesine göre;
Yüklenici, sözleşme kapsamındaki işlerin sözleşme belgeleri uyarınca yerine getirileceğini garanti eder.
Yüklenici, sözleşme konusu işi her türlü tasarım, işçilik ve malzeme kusurlarına karşı garanti eder.
Tasarım, malzeme ve işçilik kusurları yüklenici tarafından, işverene hiçbir ek masraf çıkartmaksızın, düzeltilecek, onarılacak veya yenisi ile değiştirilecektir.
“Miktarlardaki Artış İçin Değişiklik Emrinin Verilmemesi” başlıklı 30.2 nci maddesine göre;
Eğer değişiklik madde 30.1 uyarınca bir emir sonucu değil de, Sözleşmede yüklenicinin yerine getirmesi gerekli işlerle ilgili miktarların götürü fiyat cetvelindeki miktarları geçmesi sonucu ise (sistemin gerektirdiği bir değişiklik) yükleniciye fazladan bir ödeme yapılmayacak ve ek süre tanınmayacaktır. Böyle bir iş artışı durumunda yükleniciye her hangi bir değişiklik emri verilmeyecektir.
Anahtar teslimi götürü bedel bir işte yüklenicinin işin kapsamından çıkan tüm imalatları en uygun yöntem ve çözümlerle yapma sorumluluğu bulunmakta olup, iş kapsamında yer alan her hangi bir iş kalemine ilave bedel veya fark ödeyebilmek için ihale dokümanı kapsamında istekliye verilmiş olan projede sözleşmenin tatbiki sırasında bir değişiklik yapılmış olması zaruretinin hasıl olması gerekmektedir. Bu durumda yüklenicinin teklifini oluştururken esas aldığı projede kendisine ek maliyet getiren bir değişiklik olmuş, bir başka ifadeyle ihale şartları sonradan değiştirilmiş demektir. Bu husus dışında sözleşme kapsamına giren ve yüklenicinin zaten en ideal biçimde, projeye, teknik ve sanat kurallarına uygun olarak yapmak zorunda olduğu işler için bir kısım teknik sebepler göstererek ilave bedel ödemek mümkün değildir.
Söz konusu işte, İdare, sadece amaç ve işlev yönüyle yapılması gereken işi tarif etmiş olup, isteklilere ihale dokümanı kapsamında her hangi bir proje vermemiştir. Söz konusu amaç ve işlevi sağlamak kaydıyla istenen eserin tasarımı, uygun çözümlerin bulunması, işin imal ve inşası, işlerin yapılması için gerekli her türlü yardımcı unsurların temini yükleniciye ait bulunmaktadır.
Büyük ölçüde, tasarla/yap sistemi içerisinde ihalesi gerçekleştirilen bu işte tüm tasarım ve yapım sorumluluğunun yükleniciye ait olduğu hususu hem sözleşmenin hem de sözleşme eki teknik şartnamenin temel kuralı olarak kabul edilmiş ve bu husus hemen her maddede özellikle tekrarlanmıştır.
Bu bağlamda, sözleşmenin yukarıda değinilen hükümleri yanı sıra teknik şartnamenin “İş Kapsamı” başlıklı 5.1 maddesinde;
Sözleşme koşullarının Zemin Etütleri, Sözleşme kapsamı içerisinde istasyonların ve güzergahın kesin konumlarının belirlenmesi, Gerekiyorsa tünel delme makinesini indirmek ve hafredilen malzemeyi dışarı çıkarmak üzere şaftın tasarımı ve yapımı, Tüm inşaat işlerine engel olan altyapıların aktarılması, korunması, eski yerine getirilmesi, Hat olunun tasarlanıp yapılması ve çeşitli yapıların (trafo merkezleri, drenaj ve yangın pompası istasyonları, havalandırma sistemi yapıları, hat sonunda depolama amaçlı kuyruk tüneli, vb.) yapımı işlerinden oluştuğu hüküm altına alınmıştır. Buna göre, gerekiyorsa tünel delme makinesini indirmek ve hafredilen malzemeyi dışarı çıkarmak üzere şaftın tasarımı ve yapımı da yüklenicinin sorumluluğu altında bulunmaktadır.
Aynı şekilde Niyet Mektubunda da, temel amacın sözleşme ve teknik şartnamede genel hatlarıyla özellikleri tanımlanan metro inşaatının yaptırılması ve bu amaca yönelik olan uygulama projesinin hazırlanarak sözleşme bedeli mukabilinde bu projenin gerçekleştirilme yükümlülüğünün yüklenicide olduğu belirtilmiştir.
Buna göre, Keçiören bölgesindeki trafik ve nüfus yoğunluğu yüklenici firma tarafından bilinmesi ve veri olarak kabul edilmesi gerekmekte olup, ana hat kazısının bölgede cadde üzerinden yapılamayacağı öngörülemez bir durum değildir.
İlgili işe ait projenin incelenmesinden, yaklaşım tünelinin, asıl hattaki ana tünel imalatının yapılabilmesi için, ana tüneli yaklaşım rampasına oradan da yaklaşım şaftına bağlamak amacıyla yapıldığı anlaşılmaktadır. Öncelikle saft açılmakta daha sonra araç gereç ve malzeme giriş çıkışının yapılacağı yaklaşım rampası yapılmaktadır. Asıl amaç ana tünelin kazılması olduğu için de bu rampa başka bir ara tünelle (yaklaşım tüneli) ana hat tüneline bağlanmaktadır. Burada amaç ana tünel kazısına başlayabilmektir. Yukarıda sayılan diğer imalatlar ana tünel imalatına yardımcı imalatlardır. Yani asıl işin gerçekleştirilmesine yardımcı olarak kazı çalışmasına başlayabilmek için yapılan geçici imalatlardır.
İdarenin amaç ve işlev odaklı genel tanımlamalarına uygun olarak işin tasarlanması ve inşası bu amaçla tüm avan, kesin ve uygulama projelerinin yapılması yükümlülüğü yükleniciye ait bulunmaktadır. Yüklenici işin gereklerine, fen ve sanat kurallarına en uygun, en ideal çözümü yansıtan, sorunsuz proje tasarlamak ve bunu tatbik etmek zorundadır. Bu çerçevede, proje çizim ve/veya verilerin, hatalı, yanlış ve eksik olmaları sonucu doğacak tüm masrafları yüklenici karşılamak zorundadır. (Sözleşme md. 11.4.1)
818 sayılı Borçlar Kanunu’nun “Ücretin Miktarı” başlıklı 365 inci maddesinde;
“Götürü pazarlık edilmiş ise, müteahhit yapılacak şeyi kararlaştırılan fiyata yapmağa mecburdur. Yapılacak şey, tahmin edilen miktardan fazla say ve masrafı mucip olsa bile, müteahhit bedelin arttırılmasını isteyemez.
Fakat evvelce tahmin olunamayan veya tahmin olunup ta iki tarafça nazara alınmayan haller işin yapılmasına mani olur veya yapılmasını son derece işkal ederse hakim, haiz olduğu takdir hakkı dolayısıyla ya tekarrür eden bedeli tezyit veya mukaveleyi fesheyler.
Yapılacak şey, evvelce tahmin edilen miktardan daha az bir say ile vücuda gelmiş ise, iş sahibi bedeli tamamen vermeğe mecburdur.” Denilmektedir. Yani işin yapımı, sözleşme ile götürü usulde gerçekleştirileceği kararlaştırılmış ise bu meblağ aşılmış olsa dahi durumda bir değişiklik olmayacaktır.
Yaklaşım rampası ve şaft imalatları ise ana tünel imalatına yardımcı imalatlardır. Yani, asıl işe başlayabilmek amacıyla yapılan geçici imalatlardır. Bu nedenle de, sözleşme tutarına dahil bulunan yaklaşım şaftı, rampası ve tüneli imalatları için ek bedel hesaplanması mümkün değildir. Bununla birlikte, yaklaşım tünelinin daha sonra işletme sırasında tüm hatta hizmet verecek bir Servis+Bakım Tüneli olarak kullanılmasına karar verilmesi söz konusu tünel imalatlar için yükleniciye ilave ödemede bulunulmasını gerektirmez.
Bu itibarla, dilekçi iddialarının reddedilerek 1122 sayılı İlam’ın 10. maddesi ile verilmiş olan tazmin hükmünün TASDİKİNE,
Karar verildiği 19-20-21.06.2012 tarih ve 35238 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
