Temyiz Kurulu Kararı

Saymanlık Adı : Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı
Yılı : 2008
Dairesi : 3
İlam No : 671
Dosya No : 34938
Tutanak No : 35477
Tutanak Tarihi : 25.09.2012

Dosyada mevcut belgeler okunup incelendikten sonra gereği görüşüldü:

1- 671 sayılı 1.maddesi ile; Makinalı Hafriyat İnşaat Sanayi ve Ltd. Şirketi’nin yüklenimindeki 2.962.825,00 YTL sözleşme bedelli Mühendislik Mimarlık Derslikleri 4. Kısım İkmal–2 İnşaatı işinde yapımından vazgeçilen işlerin fiyatlandırılmasında, yüklenicinin teklif birim fiyatları yerine daha düşük birim fiyatların esas alınması nedeniyle 21.815,92 YTL.ye tazmin hükmü verilmiştir.

Dilekçi dilekçesinde özetle; Makinalı Hafriyat İnşaat Sanayi ve Ltd. Şirketi'nin yüklenimindeki 2.962.825,00 YTL sözleşme bedelli Müh-Mim.Fak. 4.Kısım İkmal-2 İnşaatı işine ait dilekçedeki imalat artışı hesap cetvelinden görüldüğü üzere mekanik tesisatla ilgili olarak ilave edilen ve yapımından vazgeçilen imalatlar olduğunu,

İdarenin, Sayıştay ilamında sözü edilen, vazgeçilen imalatların birim fiyatlarının belirlenmesine piyasa fiyat araştırması yöntemi uygulanması gerektiğini belirtmediğini aksine işin yaklaşık maliyetinin belirlenmesinde de ağırlıklı olarak kullanılan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı birim fiyatlarının sözleşme ve ekleri (YİGŞ) gereği, artan ve azalan imalatlar için de kullanılmasının çelişkili ve tutarsız fiyat belirlenmesini engelleyeceği ve ekteki Fen kurulu kararları doğrultusunda olduğunu belirttiğini,

Zorunlu kalmadıkça artan ve azalan imalatlar için farklı fiyat belirleme yöntemlerinin uygulanmasının uygun olmayacağının ifade edildiğini,

Sayıştay sorgusunda, ilave işler için belirlenen birim fiyatlar dikkate alınmadan sadece eksilen işlerin fiyatlarına bakılarak kamu zararına karar verildiğini,

Örneğin, ilave olarak imalatı yapılan çok daha büyük boyutlara sahip alüminyum anemostad için 63,80 YTL birim fiyatı belirlenirken, eksilen bir imalat olan çok daha küçük boyutlardaki alüminyum anemostad birim fiyatının 70,00 YTL olarak belirlenmesinin hakkaniyete ve akla uygun olmadığını,

Yükleniciye herhangi bir imalat için kendi fiyat teklifindeki fiyatına göre değil, idarenin o imalat için belirlediği pursantaja göre ödeme yapıldığından yüklenicinin ihale aşamasında öngördüğü fiyatların artan ve eksilen imalatlarda kullanılmasının sakıncalı olacağını, bunun mukayesesinin aşağıda yapıldığını;

(1) 450x450 lik alüminyum anemostadı idarenin 63,80 TL den ödediğini, kaldı ki müteahhittin 200x200 lik alüminyum anemostad fiyatı bile 70,00 TL iken idarenin, alan olarak 5 kat büyük ölçüde bir imalatı müteahhitin verdiği 200x200 lik birim fiyatın bile altında ödemesini gerçekleştirdiğini,

İlave yaptırılan imalat kalemlerinin ilk sırasında projede yer alan farklı ölçülerdeki anemostadların idarece tek tip olarak 450*450 olarak yaptırıldığını, Müteahhittin 350x350 lik alimünyum anemostad fiyatının 100,00 TL olduğunu,

Müteahhitin daha küçük ölçüdeki bu fiyatı baz alınsa bile, Müteahhitin ihale aşamasındaki daha küçük ölçüdeki birim fiyatına göre ödeme yapılsa idi: 171 Ad x 100 TL (350x350 alüminyum anemostad fiyatı) =17.100 TL.,

İdarece resmi kurum pozlarınca yapılan ödeme:171 Ad x 63,80TL (268-202: Alimünyum Anemostad 450*450 fiyatı)= 10.909,80 TL.

İdare lehine edinilen karın, 17.100TL-10.909,80 =6.190,20 TL. olacağını,

(2) Müteahhitin Cam Ayna 45*60 cm ölçülerindeki birim fiyatının 55,00 TL. ve 0,45 x 0,60 =0,27 m2 55,00 TL / 0,27 m2 = 203,70 TL / m2 olduğunu,

Bu imalatın yerine müteahhite 2,90 X 1,35 ebatlarında kristal cam ayna yaptırıldığını, MSB.812 No'lu pozdan m2 si 42,86 TL. den ödeme yapıldığını,

Müteahhitin ihale aşamasındaki birim fiyatına göre ödeme yapılsa idi;

125,28 m2 x 203,70 = 25.519,53 TL.

İdarece resmi kurum pozlarınca yapılan ödeme: 125,28 m2 x 42,86 = 5.369,50 TL. İdare lehine edinilen karın, 25.519,53 TL-5.369,50 =20.150,03 TL. olacağını,

(3) Projede 160 m3 doğalgaz istasyonu yerine 200 m3 doğalgaz istasyonu yaptırıldığını, Piyasa fiyat araştırması ile alınan 200 m3 doğalgaz istasyonu fiyatının 17.910,80 TL. ve 160 m3 doğalgaz istasyonu fiyatının ise 11.220,65 TL olduğunu,

İhale aşamasında müteahhitin 160 m3 doğalgaz istasyonu fiyatının 12.500,00 TL. olduğunu,

Müteahhitin fiyatı baz alınarak düşüleceği dikkate alınsa idi İdare aleyhine 11.220,65TL -12.500,00 TL= - 1.279,35 TL. olacağını,

(49 Projede Tek Girişli Lavabo Bataryası yerine tüm lavabolarda çift girişli lavabo bataryası yaptırıldığını,

Müteahhitin ihale aşamasındaki tek girişli lavabo bataryası fiyatının 106,00 TL.olduğunu, 104 Ad x 106 TL. (Tek girişli lavabo bataryası fiyatı) = 11.024 TL.tutacağını, oysa Müteahhite fiyatı daha da yüksek olan çift girişli lavabo bataryası yaptırılmış ve 81,00 TL. den ödendiğini, 104 Ad x 81,00TL (89.401 poz No lu Çift girişli lavabo bataryası fiyatı) = 8.424 TL. tuttuğunu,

İdare lehine edinilen karın 11.024,00 TL-8.424,00 =2.600,00 TL. olduğunu,

Bu dört Kalemde idare lehine sağlanan fiyat avantajının 1 No'lu imalat kaleminden = 6.190,20 TL.

2 No'lu imalat kaleminden = 20.150,03 TL.

3 No'lu imalat kaleminden = - 1.279,35 TL.

4 No'lu imalat kaleminden = 2.600.00 TL.

TOPLAM : 27.660,65 (KDV ve Fiyat farkları hariç) olduğunu,

ilave yaptırılan işler ile birlikte dikkate alındığında kamu yararının üstte belirtilen mertebede açıkça göründüğünü,

Sözleşmenin 'Sözleşmenin Ekleri başlıklı 9. maddesinde, ihale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralamasına göre birinci önceliğin YİGŞ'de olduğunu, YİGŞ'nin 23. maddesi (b) fıkrasında;

“b) Bu şartnamenin 22 nci maddesine göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri,

Yüklenici ile birlikte aşağıdaki usuller çerçevesinde tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.

(Değişik: 22/06/2005 25853 R.G. / 85 md.) Yeni birim fiyatın tesbitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki analizlerden biri kullanılır:

a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.

b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler.” denildiğini

Bu işte, Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 23.maddesi (b) fıkrasındaki hüküm gereğince, malzemelerin Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı gibi diğer idarelerde mevcut olan rayiçlerin kullanıldığını, bu gibi idarelerde bulunmayan bir imalat için, ESKİŞEHİR Ticaret Odasınca onaylanmış yerel rayiçlerin esas alınarak yapılan fiyat araştırması ile birim fiyatın belirlendiğini,

Dilekçe ekindeki Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu'nun 22/02/2006 tarih ve 2006/002 sayılı kararı'nın (a) bendinde, ilave işler ile ilgili teklif birim fiyatının bulunmadığı benzer bir durum için fiyat tespit yöntemi hususunda idareleri ile aynı görüşte olduğunu belirterek verilen tazmin hükmünün kaldırılmasını istemiştir.

Savcılık; “İlamın 1. maddesi ile ilgili olarak, Makinalı Hafriyat İnşaat Sanayi ve Ltd. şirketinin yüklenimindeki Müh-Mim. Fak. 4. Kısım İkmal-2 İnşaatı işinde yapımından vazgeçilen işlerin fiyatlandırılmasında, yüklenicinin teklif fiyatları yerine daha düşük birim fiyatların esas alınması nedeniyle adına tazmin hükmolunduğu, oysa yükleniciye herhangi bir imalat için kendi fiyat teklifindeki fiyatına göre değil, idarenin o imalat için belirlediği pursantaja göre ödeme yapılması işleminin doğru olduğu, yüklenicinin ihale aşamasında öngördüğü fiyatların artan ve eksilen imalatlarda kullanılmasının sakıncalı olacağı ileri sürülmekte ve tazmin kararının kaldırılması istenilmektedir.

Söz konusu anahtar teslimi götürü bedel işinde yüklenicinin teklif bedelini gösteren hesap cetvelinin idarece istenilmesi ve yüklenici tarafından idareye sunulması göz önüne alındığında, yüklenicinin imalatı yaptığı takdirde ödenecek bedel ile imalatın yapımından vazgeçilmesi halinde eksilecek bedelin aynı tutarda olması gerekeceğinden yapımından vazgeçilen imalat kalemlerinin fiyatlandırılmasında yüklenicinin teklifi kapsamında sunduğu fiyatların esas alınması gerekir. Bu nedenle talebin reddedilerek Daire Kararının onanması” şeklinde görüş bildirmiştir.

İlama konu olayda sözleşmenin yürütülmesi aşamasında, bazı iş kalemlerinin yapılmasından vazgeçilmiş ve yerine yeni iş kalemlerinin yaptırılmasına karar verilmiştir. Sözleşme eki Yapı İşleri Genel Şartnamesinin 23. maddesinde;

‘‘a) Doğal afet sebebiyle ön veya kesin proje üzerinden sözleşmeye bağlanan işler ile işin yapımı sırasında arazi ve zemin etütleri gerektirmesi sebebiyle kesin proje üzerinden sözleşmeye bağlanan işlerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği, ancak birim fiyat teklif cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedelleri,

b) Bu şartnamenin 22 nci maddesine göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri,

Yüklenici ile birlikte aşağıdaki usuller çerçevesinde tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.

(Değişik: 22/06/2005 – 25853 R.G. / 85 md.) Yeni birim fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki analizlerden biri kullanılır:

a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.

b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler.

c) Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler.

(Değişik: 22/06/2005 – 25853 R.G. / 85 md.) İşin niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri uygulanır :

1) Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.

2) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.

3) İdarenin veya diğer idarelerin sözleşmeye bağladığı benzer yapım işlerinde ortaya çıkan fiyatlar

4) İdarece kabul edilmek şartı ile uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi Odasınca onaylanmış yerel rayiçleri.

Yeni birim fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece onaylanarak geçerli olur. Yeni birim fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, taraflarca anlaşmazlık tutanağı düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde Bayındırlık Kuruluna intikal ettirilir. Bayındırlık Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki tarafça kabulü zorunludur. Yüklenici, birim fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Bayındırlık Kurulunun kararını beklemeden idare tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam etmek zorundadır.

Yeni birim fiyatın hesabında, (a) bendine göre, teklif analiz ile kıyaslanarak bulunan analizin kullanılması halinde, bu analizin temsil ettiği iş kalemi miktarı ile yeni tespit edilecek iş kalemi miktarının rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır.

İdare istediği takdirde sözleşme ve ekleri kapsamında bulunmayıp ayrıca bir yükleniciye yaptırılması mümkün olan işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici herhangi bir hak talebinde bulunamaz” hükmü yer almaktadır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin (YİİUY) 34. maddesine göre;

“…Ayrıca, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde ve sözleşmenin uygulanması aşamasında kullanılmak üzere, idarelerce isteklilerden tekliflerinin ekinde; anahtar teslimi götürü bedel işlerde, teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına uygun analizler ve teklif bedelini gösteren hesap cetveli; teklif birim fiyatlı işlerde ise, teklif edilen fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına uygun analizler, istenebilir….” hükmüne yer verilmiştir.

Görüleceği gibi, sözleşme eki YİGŞ’nin 23. maddesinde, “… sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri” nin yeni birim fiyat oluşturularak belirlenmesi gerektiği ifade edilmekte, aynı maddede yeni birim fiyata kaynaklık edecek analizler ile bu analizlere uygulanacak rayiçler belirtilmektedir.

Öte yandan, YİİUY ve İdari Şartname hükümleri uyarınca, ihale dokümanına hüküm konulmak suretiyle anahtar teslimi götürü bedel işlerde “teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına uygun analizler ve teklif bedelini gösteren hesap cetveli” istenebilmekte ve Yönetmeliğin aynı maddesinde yer alan “..sözleşmenin uygulanması aşamasında kullanılmak üzere …” hükmünün gereği olarak sunulan bu belgelerin yeni birim fiyat yapımlarında kullanılması mümkün bulunmaktadır.

Söz konusu anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen işte, ihale aşamasında isteklilerden Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 34. maddesine göre; teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatlar ile bu fiyatlara ilişkin idarenin tanımladığı yapım şartlarına uygun analizler ve teklif bedelini gösteren hesap cetvelinin istenildiği ve yüklenici tarafından idareye sunulduğu görülmüştür.

Anahtar teslimi götürü bedelli olarak ihalesi yapılan Mühendislik Mimarlık Derslikleri 4. Kısım İkmal – 2 İnşaatı kapsamında uygulama projesinde olmasına rağmen yapılmamasına karar verilen imalat bedellerinin tespitinde, bazı kalemler için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 2007 yılı inşaat ve tesisat birim fiyatları, bazı kalemler için ise uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi Odasınca onaylanmış yerel rayiçlerinin esas alındığı görülmüştür.

Yapım işleri Genel Şartnamesinin 23. maddesinde, anahtar teslimi bedel işleri de kapsayacak biçimde, iş artışı sebebiyle ortaya çıkan ilave işlerin bedellerini tespit yöntemi düzenlenmiş, ancak azalan işlerin fiyatlandırılması konusuna bir açıklık getirilmemiştir.

Bu kapsamda bilinmesi gereken husus, YİGŞ’nin ‘‘Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti’’ başlıklı 23. maddesi uygulamasının, maddenin (a) bendinde ifade edildiği gibi, ön veya kesin proje üzerinden fiyat teklifi alınarak ihale edilen ve Birim Fiyat Sözleşme ile yürütülen yapım işleri ile (b) bendinde ifade edildiği gibi Genel Şartnamenin 22. maddesi çerçevesinde verilen bir iş artışının söz konusu olduğu yapım işlerinde, ancak uygulanabileceği hususudur.

Bu çerçevede bakıldığında, bahse konu olan imalatların sözleşmede bulunmayan bir iş olmadığı ve anahtar teslimi götürü bedelli olarak ihale edilmiş işin, iş artışından kaynaklanmadığı nedeniyle konunun, YİGŞ’nin 23. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği açıktır.

Bu durumda yapımından vazgeçilen işlerin bedeli işe ait sözleşme ve ekleri dahilinde kalınarak tespit edilmelidir.

İşin yaklaşık maliyetine esas miktar hesaplamaları ve pursantaj değerleri esas alınarak, yapımında vazgeçilen işlerin pursantaj cetvelinde yer alan ağırlıklarını toplam sözleşme bedeliyle mukayese etmek suretiyle fiyatlandırma yapılması gerekir.

Söz konusu anahtar teslimi götürü bedel işinde yüklenicinin teklif bedelini gösteren hesap cetvelinin istenildiği ve yüklenici tarafından idareye sunulduğu göz önünde bulundurulması gerekeceğinden, yukarıda belirtilen doğrultuda yapımından vazgeçilen imalat kalemlerinin fiyatlandırılmasında yüklenicinin teklifi kapsamında sunduğu fiyatların esas alınması gerekir.

Zira yüklenici teklifi ekinde sunmuş olduğu rayiçleri kendi hesap ve kabullerine göre hazırlayıp vermiştir. Bu itibarla iş azalışları olduğu taktirde fiyatların yöntem paralelliği çerçevesinde teklif fiyatlarının esas alınması gerekir. Yüklenicinin imalatı yaptığı taktirde ödenecek bedel ile imalatın yapımından vazgeçilmesi halinde eksilecek bedelin aynı tutarda olması işin tabiatına ve hakkaniyetine uygun düşmektedir.

Yapımında vazgeçilen imalat kalemleri için esas alınan fiyatların, yüklenicinin teklifi kapsamında sunduğu fiyatlardan çok düşük olduğu, böylece sözleşme bedelinde daha çok azalış meydana gelmesi gerekirken daha az miktarda azalış meydana gelmiştir. Dilekçede, artan imalatlar ile azalan imalatların benzer nitelikte olduğunu, dolayısıyla artan ve azalan işlerin birbirinden bağımsız imalatlar olarak değerlendirilip ayrı ayrı kategorilerde ele alınarak fiyatlandırma yönteminin uygulanmasının makul olmayan fiyatların belirlenmesine yol açacağı, dolayısıyla yapılmasından vazgeçilen imalatlar için piyasa fiyat araştırması yönteminin uygulanması gerektiği belirtilmişse de,

YİGŞ’nin 23. maddesinde, “… sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri” nin yeni birim fiyat oluşturularak belirlenmesi gerektiği ifade edilmekte, aynı maddede yeni birim fiyata kaynaklık teşkil edecek analizler ile bu analizlere uygulanacak rayiçler belirtilmektedir. Diğer bir ifadeyle, anahtar teslimi bedel işleri de kapsayacak biçimde, iş artışı sebebiyle ortaya çıkan ilave işlerin bedellerinin tespit yöntemi düzenlenmiş, ancak azalan işlerin fiyatlandırılması konusuna bir açıklık getirilmemiştir.

Söz konusu olayda iş eksilişi olduğu, dolayısıyla konunun, YİGŞ’nin 23. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği açıktır. Bu durumda yapımından vazgeçilen işlerin bedeli işe ait sözleşme ve ekleri dahilinde kalınarak tespit edilmelidir. Söz konusu anahtar teslimi götürü bedel işinde, idare tarafından yükleniciden teklif bedelini gösteren hesap cetveli istenildiğinden ve yüklenici tarafından da idareye sunulduğundan yukarıda belirtilen doğrultuda yapımından vazgeçilen imalat kalemlerinin fiyatlandırılmasında, yüklenicinin teklifi kapsamında sunduğu fiyatların esas alınması gerekir.

İş eksilişine ait fiyatların, yüklenicinin teklif fiyatlarından daha düşük belirlenmesi durumunda, yükleniciye, yapılmayan bir iş için fiyatlar arasındaki fark kadar fazla ödeme yapılmış olacaktır.

Bu itibarla 671 sayılı ilamın 1.maddesi ile 21.815,92 YTL.ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,

2-İlamın 3.maddesi ile;

A) Temizer İşletmecilik İnşaat Taahhüt San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne ihale edilen Rektörlük, Araştırma Ünitesi, Kafeterya, Konferans Salonu Derslik Projesine İlişkin Sağlık Yüksek Okulu İnşaatı işine ait 4 ve 5 nolu hak ediş raporlarında fiyat farkı hesabında idarece onaylanmış bulunan iş programında belirlenen aylık ödeneklerin dikkate alınmaması nedeniyle 2.811,81 TL.ye tazmin hükmü verilmiştir.

Dilekçi dilekçesinde özetle; İlamın 3(A) maddesindeki fazla ödeme yapıldığı belirtilen işte 10 nolu son hak edişte fiyat farklarının yeniden hesaplandığını ve son hazırlanan fiyat farkı düzeltme tablosuyla ödeme yapıldığını dolayısıyla son hak edişle tüm düzeltmelerin sorguya göre yapıldığını belirtmiştir.

Savcılık; “İlamın 3/a maddesi ile ilgili olarak, Sağlık Yüksek Okulu İnşaatı işinde fiyat farklarının hesabında iş programına göre ödeneklerin bulunduğu ayın endeksinin alınmadığı, İlamın 3/b maddesi ile ilgili olarak ise gene Sağlık Yüksek Okulu İnşaatı işinde ilave demir fiyat farkı hesabında 2 ve 3 nolu hak ediş bedelleri için güncel endekslerin yanlış alındığı gerekçesiyle tazmin hükmolunduğu, oysa fazla ödeme yapıldığı belirtilen işte 10 nolu son hak edişte fiyat farklarının yeniden hesaplanıp, son hazırlanan fiyat farkı düzeltme tablosuyla sorguda belirtildiği şekilde ödemenin yapıldığı; demir fiyat farkının hesabında da güncel endekslerin iş programına göre yani iş programındaki aylara göre alındığı ifade edilmekte ise de ileri sürülen hususlar Daire kararını değiştirecek mahiyete bulunmadığından talebin reddedilerek Daire Kararının onanmasına”, şeklinde görüş bildirmiştir.

671 sayılı ilamın 3(A) maddesiyle verilen tazmin hükmüne ilişkin olarak dilekçi tarafından 29.12.2009 tarih ve 200922732 yevmiye nolu ödeme emrine bağlı 10 nolu son hak edişte düzeltme yapıldığı ve mahsuben tahsil edildiği bildirilerek buna ilişkin belge ibraz edilmekte ise de, hüküm tarihinden önce yapılmış olan söz konusu tahsilat ve ibraz edilen belgenin incelenmesi temyiz konusu olmayıp yargılamanın iadesi ile ilgili bulunduğundan bu hususta Kurulumuzca yapılacak işlem olmadığına ve gereğinin ifasını teminen dosyanın ilgili Daireye Gönderilmesine,

B) Yapım işlerinde beklenmeyen fiyat artışları nedeniyle uygulanacak ilave fiyat farkının hesabında hak ediş tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki ay indeksinin uygulama ayı indeksi olarak esas alınması gerektiği halde hak ediş tarihinin içinde bulunduğu ayın indeksinin esas alınması nedeniyle 13.071,39 TL.ye tazmin hükmü verilmiştir.

Dilekçi dilekçesinde özetle;

Demir fiyat farkı hesabında güncel endeksler iş programına göre alınmıştır. Yani iş programındaki uygulama aylarına göre alınmıştır. Yoksa hak edişin tarihinin ayın 31’i ya da 1’ inde ödenmesine bakılması yanıltıcı olacaktır. Bir gün sonra ödenmesi 1 ay fark ettirmektedir. Bu nedenle iş programına göre hesaplama yapılmıştır.

Sorgu yazısında "ilave demir fiyat farkının hesabında hak ediş tarihinin içinde bulunduğu aydan bir önceki ay endeksinin uygulama ayı endeksi olarak alınması gerektiği" yazmaktadır. Oysa gerek güncel endeks tanımında gerek Tn tanımında "uygulama ayına ait endeks" denilmektedir. Uygulama ayı tarifindede "iş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirildiği ay" denilmektedir. Bu durumda hak edişin düzenleme tarihini esas almak yanlış olacaktır. Ayın 24ü veya 27 sinde düzenlenen hak ediş için uygulama ayını bir önceki ay düşünmek yanlış olacaktır. Fiyat farklarının hesabında iş programına uyulması gerekmektedir. İş pogramı incelendiğinde demir pozu imalatı ödeneği Mayıs ayı 35.000 TL, Haziran ayı 22.800 TL, Temmuz ayı 33.480 TL, Ağustos ayı 33.480 TL dir. Toplam ödeneğe oranları 0.23(Mayıs) 0,15(Haziran) 0,22(Temmuz) 0,22(Haziran) şeklindedir. Sorguda güncel endeksin (Tn) tanımında zaten uygulama ayına ait endeks tanımı yapılmaktadır. Uygulama ayı olarak idarece onanmış iş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirildiği ay tanımı yapılmaktadır. Bu durumda iş programındaki uygulama aylarının güncel endeks olarak alınmasının 13.071,39 TL fazla ödemeye sebep olmaması gerekmektedir.

Savcılık; Daire kararının onanması yönünde görüş bildirmiştir.

26.12.2008 tarih ve 27092 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapım İşlerinde Beklenmeyen Fiyat Artışları Nedeniyle Uygulanacak İlave Fiyat Farkı Esaslarının 2. maddesinde;

“(1) 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre 31/5/2008 tarihinden önce ihalesi yapılan yapım işlerinde, sözleşmesinde fiyat farkı verilmesine ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına veya ihalenin yabancı para üzerinden sözleşmeye bağlanıp bağlanmadığına bakılmaksızın, iş kalemleri veya iş gruplarının imalatında 1/1/2008 ile 30/9/2008 tarihleri arasında kullanılan malzemelerden, fiyatlarında beklenmeyen bir artış olanlara verilecek ilave fiyat farkı, bu Esaslara göre hesaplanır.”

ifadesi yer almakta,

Aynı Esasların “Tanım” başlıklı 4. maddesinde;

“1) Bu Esasların uygulanmasında;

a) Anahtar teslimi götürü bedel: Uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için teklif alınan ve sözleşmeye bağlanan yapım işlerinde ödemeye esas toplam bedeli,

b) Baz fiyat: 1/1/2008 tarihinden önce ihale edilen işlerde 2007 yılı Aralık ayına ait ekli listede belirtilen rayici, 1/1/2008 ile 31/5/2008 tarihleri arasında ihalesi yapılan işlerde ise ihale tarihinin (son teklif verme tarihi) içinde bulunduğu aya ait ekli listede belirtilen rayici,

c) Beklenmeyen fiyat artışı: Malzemenin uygulama ayına ait fiyatının baz fiyata göre artış oranı ile uygulama ayına ait endeksin temel endekse göre artış oranı arasındaki farkın 0,03'e eşit veya daha fazla olmasını,

ç) Birim fiyat: Ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine dayalı olarak, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kalemi için istekli tarafından teklif edilerek idarece uygun görülen ve sözleşmede gösterilen ödemeye esas fiyatı,

d) Gün: Takvim gününü,

e) Güncel endeks: Uygulama ayına ait Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi Alt Sektörlere Göre Endeksler Tablosunun "Genel" sütunundaki endeksi,

f) Hakediş düzenlenme tarihi: Uygulama ayından sonraki ayı,

g) İdare: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşları,

ğ) İlave fiyat farkı: Birim fiyatlı sözleşmelerde, uygulama ayı içinde iş programına uygun olarak gerçekleşen imalatlarda kullanılan veya iş kalemlerinin imalatında kullanılmak üzere ihzar edilen; anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ise uygulama ayı içinde iş programına uygun olarak ilerleme yüzdelerine göre gerçekleşen imalat iş gruplarında kullanılan malzemeler için, bu Esaslara göre ödenecek ilave bedeli,

h) İş: 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki her türlü yapım işini,

ı) İş grubu: Anahtar teslimi götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan işlerde, ara veya kesin ödemelere ilişkin iş kalemleri toplamından oluşan ve işin ilerleme yüzdelerini gösteren ödemeye esas iş kalemlerini,

i) İş kalemi: Birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan işlerde, teknik ve özel yapım şartları belirtilen, birim fiyat tarifi bulunan ve sözleşmesinde bedeli gösterilen veya sonradan yeni birim fiyatı yapılan ödemeye esas kalemleri,

j) Malzeme: Bu Esaslar kapsamında ilave fiyat farkı verilmesi öngörülen; düz ve nervürlü beton çelik çubuğu, hasır çelik, köşebent, lama, sac, çelik boru, her çeşit profil demiri ile rayı,

k) Sözleşme: Anahtar teslimi götürü bedel, birim fiyat veya her ikisi üzerinden Türk parası veya yabancı para birimi cinsinden idare ile yüklenici arasında imzalanan yazılı anlaşmayı,

l) Temel endeks: 1/1/2008 tarihinden önce ihale edilen işlerde Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan, 2007 yılı Aralık ayına ait 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunda yer alan "Genel" sütunundaki endeksi; 1/1/2008 ile 31/5/2008 tarihleri arasında ihalesi yapılan işlerde ise Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan, ihale tarihinin (son teklif verme tarihi) içinde bulunduğu aya ait 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunda yer alan "Genel" sütunundaki endeksi,

m) Uygulama ayı: İdarece onaylanmış iş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirildiği ayı,

n) Yıl: Takvim yılını,

ifade eder.’’ hükmüne yer verilmiş,

Anılan Esasların 5.maddesinde ise;

(1) Türk parası veya yabancı para birimi cinsinden sözleşmeye bağlanan işlerde ilave fiyat farkı, aşağıdaki formüle göre hesaplanır.

F = (M x P0) x [[(Pn-P0) / Po]-[0,90 x(Tn-T0) / T0 ]]

(2) İlave fiyat farkının hesaplanmasında;

M: 1/1/2008 tarihinden sonra uygulama ayına ilişkin imalatları içeren ilk geçici hakedişte (n=l) olmak üzere (n) inci hakedişte işin bünyesine giren veya ihzar edilen malzeme miktarını,

Tn: Uygulama ayına ait Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan 1994 Temel Yıllı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE) Sektörlere Göre Endeks Sayıları Tablosunda yer alan "Ana Metaller" endeksini,

T0: 1/1/2008 tarihinden önce ihalesi yapılan işlerde, 2007 yılı Aralık ayına ait Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan 1994 Temel Yıllı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE) Sektörlere Göre Endeks Sayıları Tablosunda yer alan "Ana Metaller" endeksini; 1/1/2008 ile 31/5/2008 tarihleri arasında ihalesi yapılan işlerde ise ihale tarihinin (son teklif verme tarihi) içinde bulunduğu aydan önceki aya ait Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan 1994 Temel Yıllı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi (TEFE) Sektörlere Göre Endeks Sayıları Tablosunda yer alan "Ana Metaller" endeksini,

Pn: İmalatta kullanılan malzemenin uygulama ayına ait, ekli listede belirtilen fiyatını,

P0: Baz fiyatı, ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.

4735 sayılı Kanun kapsamındaki yapım işlerinde iş kalemleri veya iş gruplarının imalatında 01.01.2008 ile 30.09.2008 tarihleri arasında fiilen kullanılan fiyatlarında beklenmeyen artış olan; düz ve nervürlü beton çelik çubuğu, hasır çelik, köşebent, lama, sac, çelik boru, her çeşit profil demiri ile raya verilecek ilave fiyat farkının uygulanmasına açıklık getirmek amacıyla Kamu İhale Kurumu tarafından 04.02.2009 tarih ve 27131 sayılı Resmi Gazetede 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu Kapsamındaki Yapım İşlerinde Beklenmeyen Fiyat Artışları Nedeniyle Uygulanacak İlave Fiyat Farkı Esaslarının Uygulanmasına İlişkin Tebliğ yayımlanmıştır.

Söz konusu Tebliğin 2.maddesine göre Esaslar kapsamında ilave fiyat farkı verilebilmesi için;

a- Uygulama ayında kullanılan malzemenin fiyatında beklenmeyen bir artışın olması,

b- Esasların 5. maddesi uyarınca yapılacak hesaplama sonucunda artı (+) bir değerin ortaya çıkması,

koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

Tebliğde konunun anlaşılması açısından örneklere de yer verilmiştir.

“Örnek 1) 1/1/2008 tarihinden önce ihale edilmiş bir yapım işinin imalatında fiilen kullanılan düz ve nervürlü beton çelik çubuğu ve hasır çeliğin fiyatlarında 2008 yılının Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül uygulama aylarında beklenmeyen fiyat artışı olduğu Tablo-I’de görülmektedir.

Söz konusu işte, Haziran ayında gerçekleştirilen bir imalatta kullanılan 10 Ton nervürlü beton çelik çubuğu için ilave fiyat farkı;

F = (M x P0) x [[(Pn-P0) / P0]-[0,90 x(Tn-T0) / T0]]

F = (10 x 780) x [[(1559-780)/780] – [0,90 x (16530,17-10415,76)/10415,76]]

F = (7.800) x [[ 0,999] – [0,528]]

F = (7.800) x [ 0,471]

F = 3.673,80 TL’ olarak hesaplanmaktadır.”



(M:miktar

P0: 780 baz fiyat (Aralık 2007)

Pn: 1559 uygulama ayına ait fiyat (Haziran)



Tn : 16530,17 Haziran TEFE endeksi

T0: 10415,76 Aralık 2007 TEFE endeksi)



Esaslarda; güncel endeks, uygulama ayına ait Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan 2003=100 temel yıllı üretici fiyatları endeksi alt sektörlere göre endeksler tablosunun “genel” sütunundaki endeks,

Temel endeks, 1/1/2008 tarihinden önce ihale edilen işlerde Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan, 2007 yılı Aralık ayına ait 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunda yer alan "Genel" sütunundaki endeksi; 1/1/2008 ile 31/5/2008 tarihleri arasında ihalesi yapılan işlerde ise Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan, ihale tarihinin (son teklif verme tarihi) içinde bulunduğu aya ait 2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunda yer alan "Genel" sütunundaki endeks,

Uygulama ayı, idarece onaylanmış iş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirildiği ay olarak tanımlanmıştır.

İş programı işin belli bir disiplin içerisinde yürütülmesinin takibi bakımından önemli olmanın yanında fiyat farkı uygulamaları açısından mali bir boyut taşımakta yani yükleniciye ödenecek fiyat farkı tutarının hesaplanmasında iş programına uygunluk şartının da gözetilmesi gerekmektedir.

Onaylı iş programına göre demir pozu imalatı ödeneği Mayıs ayı 35.000 TL, Haziran ayı 22.800 TL, Temmuz ayı 33.480 TL, Ağustos ayı 33.480 TL dir. Toplam ödeneğe oranları 0.23(Mayıs) 0,15(Haziran) 0,22(Temmuz) 0,22(Haziran) şeklindedir.(İş programına göre Nisan ayına konulmuş bir ödenek yok.)

Söz konusu beklenmeyen fiyat artışları nedeniyle uygulanacak ilave fiyat farkına ilişkin esaslardan anlaşılacağı üzere; fiyat farkı hesabında güncel endeks olarak uygulama ayının endeksinin esas alınması gerekir. Uygulama ayı ise idarece onaylanmış iş programına uygun olarak işlerin gerçekleştirildiği ayı ifade etmektedir.

Hakediş belgelerinin incelenmesinde 27.05.2008 tarihli 2 nolu hakediş bedeli için onaylı iş programına uygun uygulama ayı olan Mayıs ayı güncel endeksi, 24.06.2008 tarihli 3 nolu hakediş bedeli için ise yine onaylı iş programına uygun uygulama ayı Haziran ayı güncel endeksi esas alınarak ilave fiyat farkının ödendiği görülmüştür.

Yukarıda belirtilen söz konusu esaslardan anlaşılacağı üzere fiyat farkı hesabında güncel endeks olarak uygulama ayının endeksinin esas alınması gerektiğinden ve uygulamada bu şekilde yapıldığından 671 sayılı ilamın 3(B) bendine konu 13.071,39 TL.ilave fiyat farkı ödemesinde mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.

Bu nedenle 671 sayılı 3(B) bendi ile 13.071,39 TL.ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün KALDIRILMASINA,

Karar verildiği 25.09.2012 tarih ve 35477 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.